Laatste nieuws
video

Smartphone draagt ziekten over

Richtlijn nodig voor gebruik in ziekenhuizen

7 reacties

Meer dan de helft van de artsen en andere ziekenhuismedewerkers gebruikt een smartphone op het werk. Ontzettend handig, maar ook een belangrijke bron van ziekenhuisinfecties.

De smartphone is in korte tijd snel opgerukt. In 2013 heeft van alle consumenten 63 procent er een, van alle artsen zelfs 80 procent.1 2 Dokters gebruiken de smartphone voor snelle toegang tot patiëntgegevens, farmaceutische informatie en medische literatuur, en voor snel intercollegiaal overleg. Van alle artsen gebruikt 57 procent de smartphone tijdens de patiëntvisite, en dus tijdens patiëntcontact. Het medium wordt steeds belangrijker binnen de klinische setting. Maar daarin schuilt meteen een groot gevaar: de smartphone wordt overal mee naartoe genomen en komt ook op plaatsen met een slechte hygiëne. Hij wordt daarna niet gedesinfecteerd, en kan dus een bron van bacteriën vormen.

Druk een smartphone in een petrischaal met voedingsbodem, en dit is wat je enkele dagen later kunt aantreffen. Vooral de randen van de telefoon blijken vol bacteriën te zitten.
Druk een smartphone in een petrischaal met voedingsbodem, en dit is wat je enkele dagen later kunt aantreffen. Vooral de randen van de telefoon blijken vol bacteriën te zitten.

Binnen de geneeskunde is het voorkómen van infecties via bare arms een regelmatig terugkerend onderwerp. Horloges en ringen zijn algemeen bekende bronnen van infectie. De smartphone nog niet. Maar het streven om ziekenhuisinfecties via bare arms te verminderen, kan door het toenemend gebruik van de smartphone bij patiëntcontact gefrustreerd worden.

Wij hebben daarom onderzoek gedaan om het infectierisico te inventariseren bij gebruik van smartphones door ziekenhuismedewerkers.

Resistente bacteriën

Er is systematisch onderzoek verricht in de Pubmed-, Embase- en Cochrane Library-databases naar literatuur over bacteriële smartphone-contaminatie. De artikelen uit de drie databases zijn nagelopen op doublures. De overgebleven artikelen zijn door onafhankelijke onderzoekers beoordeeld. Na toepassing van de in- en exclusiecriteria bleven uiteindelijk – van de 229 – acht artikelen over, die geheel zijn geanalyseerd (zie figuur onderaan).

In alle acht studies was een deel van de 989 onderzochte smartphones gecontamineerd met nosocomiale (uit het ziekenhuis afkomstige) bacteriën. Dit varieerde van 42,0 tot 94,7 procent.3 4 In vijf studies werden resistente bacteriën gekweekt. Het percentage van smart-phone-contaminatie met resistente bacteriën varieerde in deze studies tussen 2,8 en 31,3 procent.5 6 De gekweekte resistente bacteriën waren de meticillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA) en de meticillineresistente coagulase-negatieve Staphylococcus (MRCNS)

In drie studies werd via een vragenlijst onderzocht of ziekenhuispersoneel de smartphone desinfecteerde. In de studie van Sadat-Ali e.a. desinfecteerden 31 deelnemers (12,4%) hun smartphone soms met alcohol.5 De twee andere studies vermeldden alleen dat 89,5 en 79,0 procent van de deelnemers hun smart-phone nooit desinfecteerden.7 8

Richtlijn

Hoewel de smartphone dus een mogelijke infectiebron is, zijn er geen richtlijnen voor het gebruik ervan binnen de klinische setting. Dit is echter wel noodzakelijk, net zoals dat het geval is voor het dragen van sieraden. Een lastig verschil is dat de smartphone onmiskenbaar voordelen heeft, terwijl dat voor sieraden niet geldt.

Een ander probleem is de desinfectie van de smartphone na contact. Reiniging met alcohol lijkt een goede en eenvoudige oplossing, want hierdoor neemt de bacteriële contaminatie significant af. De website van smartphone-leverancier Apple vermeldt echter dat het scherm alleen mag worden gereinigd met een droge doek. Het gebruik van alcohol wordt afgeraden.9

Het is van belang dat artsen en verpleegkundigen bewust worden gemaakt van het besmettingsgevaar van de smart-phone. Dit kan onder meer via publicaties in vakbladen en presentaties op de werkvloer. Verder kan een gedegen richtlijn voor het gebruik van smartphones binnen de dagelijkse klinische praktijk een standaard vormen waarnaar gezondheidspersoneel moet handelen. Iedereen weet dan wat risicovol gedrag inhoudt en kan, gesterkt door de richtlijn, collega’s aanspreken op inadequaat gedrag.

Deze sterk aan te bevelen richtlijn zal zich vooral richten op een adequate handhygiëne en niet zozeer op desinfectie van de smartphone zelf. Dit omdat het technisch nog niet mogelijk is om de smartphone zelf te desinfecteren. Een eerste stap op het gebied van handhygiëne kan zijn om na fysiek patiëntcontact de smartphone pas aan te raken nadat de handen zijn gereinigd. Dit kan in concreto inhouden dat tijdens een patiëntcontact meerdere malen de handen gereinigd moeten worden.

In samenspraak met de werkgroep infectiepreventie willen wij gaan inventariseren wat de mogelijkheden zijn voor het desinfecteren van de smartphone zelf. Een mogelijke oplossing kan een speciale beschermfolie over de smart-phone zijn waardoor deze wel met alcoholdoekjes gereinigd kan worden. Op deze manier kan de vector waarlangs smartphones bacteriën verspreiden, onderbroken worden.


Stijn Voeten, student-onderzoeker, afdeling Heelkunde, VU medisch centrum, Amsterdam

Hillian Nederhoed, chirurg, afdeling Heelkunde, VUmc, Amsterdam

Yvette Debets-Ossenkopp, microbioloog, afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie, VUmc, Amsterdam

Wietse Zuidema, chirurg afdeling Heelkunde, VUmc, Amsterdam

contact: s.c.voeten@student.vu.nl; cc: redactie@medischcontact.nl


Lees ook


Voetnoten

1: Bruyckere S, Niezink T, Dutch Mobile Consumer –Q1 2013 – Operator edition, Telecompaper, 5 juli 2013.

2. Smart NJ, A survey of smartphone and tablet computer use by colorectal surgeons in the UK and Continental Europe. The Association of Coloproctology of Great Britain and Ireland. 2012 13, e535–e538

3. Saxena S, Singh T, Agarwal H, Mehta G, Dutta Bacterial colonization of rings and cell phones carried by health-care providers: are these mobile bacterial zoos in the hospital? R.TropDoct. 2011 Apr;41(2):116-8.

4. Tambekar D.H., Gulhane P.B., Dahikar S.G., Dudhane Nosocomial hazards of Doctor's mobile phones in hospitals M.N. Journal of Medical Sciences 2008 8:1

5. Sadat-Ali M, Al-Omran AK, Azam Q, Bukari H, Al-Zahrani AJ, Al-Turki RA, Al-Omran. Bacterial flora on cell phones of health care providers in a teaching institution. AS. AmJ Infect Control. 2010 Jun;38(5):404-5

6. Tekerekoglu MS, Duman Y, Serindağ A, Cuglan SS, Kaysadu H, Tunc E, Yakupogullari Y. Do mobile phones of patients, companions and visitors carry multidrug-resistant hospital pathogens? AmJ Infect Control. 2011 Jun;39(5):379-81.

7. Ulger F, Esen S, Dilek A, Yanik K, Gunaydin M, Leblebicioglu H. Ann ClinMicrobiolAntimicrob. Are we aware how contaminated our mobile phones with nosocomial pathogens? 2009 Mar 6;8:7. doi: 10.1186/1476-0711-8-7. Erratum in: Ann ClinMicrobiolAntimicrob. 2009;8:31

8. Ramesh J, Carter AO, Campbell MH, Gibbons N, Powlett C, Moseley H Sr, Lewis D, Carter T.Use of mobile phones by medical staff at Queen Elizabeth Hospital, Barbados: evidence for both benefit and harm. J Hosp Infect. 2008 Oct;70(2):160-5.

9. Apple Inc. How to clean apple products, 8 Oct 2013 

Download dit artikel (PDF)
video veiligheid ziekenhuizen
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • ,

    In 2010 en 2011 heeft een epidemische verheffing plaatsgevonden van kolonisatie en infectie met carbapenemase producerende gramnegatieve enterobacteriën (CPE), de zogenaamde Maasstad-affaire. Pas na het toepassen van rigoureuze hygiënemaatregelen ble...ek het mogelijk de verspreiding te beheersen en terug te dringen. In de nasleep van de gebeurtenis zijn medisch specialisten door de tuchtraad berispt.(1)
    De verspreiding van ziekenhuisinfecties (ESBL, MRSA, VRE, CPE) en antibiotische resistentie in het ziekenhuis is al vele jaren aanleiding om vooral maatregelen rond handhygiëne te stimuleren en zelfs dwingend op te leggen.(2) Daarbij horen ook het dragen van korte mouwen en het uitbannen van handsieraden en horloges om de kans op contaminatie van de handen te verkleinen. Dat hulpmiddelen als niet te desinfecteren draagbare telefoons (dect, (smart)phone), het effect van dergelijke maatregelen geheel teniet kunnen doen, is zo niet zeker, dan toch in ieder geval buitengewoon aannemelijk. Er zal dus een oplossing moeten worden gevonden voor het gebruik van draagbare telefoons en toetsenborden. Of dit gebeurt door hoesjes of het niet gebruiken van de gadgets met gedesinfecteerde handen (tussen de twee wasbeurten in, voor en na het patiëntcontact) of door beide, moet nog worden uitgezocht.(3)
    Maar voor nauwelijks verholen hoon (MC 50/ 2013: 2670) op dit slechte ‘nieuws’ is geen plaats. Het is hoog tijd om ook deze zwakke schakel in de hygiëneketen aandacht te geven.

    Jan Kaan, arts-microbioloog, Utrecht

    Naar de site
    1. Uitspraak Tuchtraad Maasstad-2012-098b; http://www.nvmm.nl/content/2013-21e-jaargang-oktober-2013-bijlage-bij-nummer-3
    2. Handhygiëne medewerkers; Werkgroep Infectiepreventie; 2012
    3. http://www.who.int/gpsc/tools/Five_moments/en/

  • Saskia Boidin

    Huisarts, Amsterdam

    In de huisartspraktijken is desinfecteren zeker geen usance. In de richtlijnen voor infectiepreventie in huisartspraktijken van de WIP staat dat meubilair zoveel mogelijk droog gereinigd moet worden, of eventueel met een sopje. Goede handhygiëne is d...an de enige reële optie om contaminatie tegen te gaan.

  • R. Dijkgraaf

    cardioloog, HARDERWIJK nl

    Smartphones hebben een bacteriepopulatie, dat had ik ook wel zonder wetenschappelijk onderzoek kunnen voorspellen. Maar de bewering in de kop 'smartphone draagt ziekten over' is volstrekt onbewezen, evenals dat 'belangrijke bron van ziekenhuisinfecti...es' in de subkop. Voor ringen en horloges geldt overigens hetzelfde. Bacteriën zitten overal, ook op uw brillenpoten, op uw witte jas en wat dacht u van het landschap onder de kousen van strenge zusters? De medische apps in mijn iPhone redden levens, dat is is veel belangrijker. Dit artikel is jammer genoeg weer koren op de molen van de miljoenen verslindende veiligheidsindustrie, die een promille luxeverbetering brengt ten koste van de zieltogende basiszorg.

  • H.J.W. Bastiaans

    specialist ouderen geneeskunde, PURMEREND

    Leuk en vooral nuttig artikel.Een eye opener voor iedereen,en dus ook voor mij. Ik zou heel graag mijn smartphone tijdens het werk inleveren. Of kunnen desinfecteren zonder dat het ding begint op te lossen bij het gebruik van desinfectans
    Maar ik mi...s ook 1 bron. Wat doen we met de veelal mobiele patient in het ziekenhuis. Die zo zie ik dagelijks, vrolijk bellend contact houd met jan en alleman.Inclussief de van diverse afdelingen afkomstige patienten en bezoekers die in he ziekenhuis rond lopen. Hoe groot is hun infectie bron. Of is deze te verwaarlozen. Ik vrees van niet. En dus wordt het probleem volgens mij alleen maar groter na dit artikel.
    Ik denk dat het niet uitmaakt wie nu wie besmet. De bron is bekend, maar hoe elimineren we deze?

  • Bart Bruijn

    Huisarts, STREEFKERK

    En ook hier weer: grappig hoe de koppenmakers door heel publicerend Nederland elkaar nakwekken en hoe ze blijkbaar niet kunnen leren.

    Er staat in het artikel, dat er op de smartphones bacteriën worden aangetroffen. Niet dat ze infecties veroorzaken.... Dat moet nog maar worden aangetoond.

    "Ja, dat is toch logisch," hoor ik u al in koor roepen. Wellicht, maar toch, veel zaken die logisch lijken, blijken toch bij beter onderzoek niet waar of zelfs omgekeerd aan wat logisch leek. Denk aan het met alcohol schoonmaken van injectieplaatsen.

    Toch had ik van MC meer kritisch vermogen verwacht m.b.t. deze, toegegeven veel pakkender kop, dan: "Op smartphones van dokters bevinden zich bacteriën". Want niemand had gedacht dat die dingen steriel blijven

  • L.W. Boland

    Jeugdarts, DIEMEN

    Wellicht ook zinvol om toetsenborden, muizen en andere randapparatuur van computers in het ziekenhuis microbiologisch te onderzoeken. Deze worden vaak door velen gebruikt en zelden ontsmet.

  • P.W. Blankevoort

    Huisarts, WILLEMSTAD CURAÇAO

    Veel deuren worden geopend met een zg Swipe-kaartje. De hand die dat kaartje bedient gaat naar: Portemonaie in de zak, gaat mee naar het toilet, wordt even door het haar gestreken, zet de bril op en af. Trekt de witte jas met regelmaat aan en uit. He...el goed dat er onderzoek gedaan wordt. Maar dan wel alles wat mogelijk besmet kan raken includeren!

    Advies: Bij contact met een patiënt of "iets" in het ziekenhuis, disposable handschoenen aandoen. Beter nog wassen vóór aanraken, handschoenen aandoen, en post-aanraken de handschoenen zo voorzichtig mogelijk uitdoen (dus NIET de elasticiteit testen van de handschoenen bij uitdoen), dan meteen weer handen wassen. Vooral niet springen van blijdschap bij een gelukkige patiënt die de infectie gemist heeft, want de z.g. spring-bacterie-besmetting moet ook voorkomen worden.

    Het uitwendige van een mobieltje kan natuurlijk gereinigd worden door de kast met de zeszijdige ultraviolette bestraling in te voeren.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.