Schippers: opnames in ok goed afschermen

Minister Edith Schippers (VWS) wil het maken van beeld- en geluidsopnames in operatiekamers aanmoedigen als leerinstrument rond calamiteiten. Ze stelt dat de vrees die onder zorgverleners leeft dat opnames voor andere doeleinden zoals juridische vervolging worden benut, onterecht is. Wel zegt ze uit te zoeken of en hoe opnames eventueel beter kunnen worden beschermd.

Begin deze maand heeft Schippers overlegd met ziekenhuizen die experimenteren met verschillende vormen van dataverzameling en -analyse in operatiekamers, om daarmee de kwaliteit van operatieprocessen te vergroten. Ten eerste worden er softwareprogramma’s in ok’s ingezet die data verzamelen over de staat van de patiënt, of de ok-ruimte zelf, die al dan niet realtime worden teruggekoppeld naar het ok-team. Daarnaast zijn er enkele ziekenhuizen, waaronder het AMC, die werken met een medical data recorder die beeld- en geluidopnamen maakt in de ok, ook wel, analoog aan de luchtvaart, aangeduid met ‘zwarte doos’.

Uit de gesprekken die de minister voerde kwam naar voren dat experimenten met beeld- en geluidsopnames leiden tot bezorgdheid bij artsen en verpleegkundigen. Zij zijn bang dat de opnames niet alleen dienen voor leer- en trainingsdoeleinden. Zij willen zeker weten dat ze niet in handen van derden vallen of gebruikt worden om fouten te bestraffen.

Schippers heeft toegezegd nog te bekijken hoe dergelijke opnames juridisch nog meer afgeschermd kunnen worden. Tegelijk stelde ze tegenover de Kamercommissie VWS dat de angst onterecht is. Volgens haar behandelt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)  deze opnames bij calamiteiten net als de Vim (veilig incident melden)-systemen waar zorginstellingen mee werken. ‘Daar kijkt de IGZ niet in, want veilig leren staat bij het Vim-systeem voorop. Alleen in uitzonderlijke gevallen, maar dat is nog nooit gedaan, zo uitzonderlijk is het. Dat geldt ook voor de zwarte doos.’

Met name PVV-Kamerlid Reinette Klever wees erop dat ‘juist die kleine opening de mensen bang maakt’. Volgens  Schippers is het in de zorg toch nodig om, als het openbaar ministerie bijvoorbeeld rond een groot misdrijf om inzage vraagt, die mogelijkheid open te laten. ‘Een rechter kan de uitzondering bepalen, maar in normale situaties is inzage niet aan de orde’, aldus Schippers, die hecht aan dergelijke dataverzameling voor kwaliteitsverbetering van operatieve processen.

Schippers was deze donderdag in debat met de commissie over meer openheid rond medische calamiteiten. Volgens de minister zijn zorginstellingen al veel opener dan enkele jaren geleden over (mogelijke) calamiteiten en meer bereid hier melding van te doen. De IGZ verwacht dit jaar op 1500 meldingen uit te komen, wat volgens haar een verdrievoudiging is ten opzichte van 2009.

De minister gaf aan dat er wordt gewerkt aan een openbare database bij de IGZ waarmee zorginstellingen inzicht kunnen krijgen in alle meldingen. ‘Daardoor kan je leren van andermans calamiteiten, en hoe zij die hebben opgelost, voordat iets bij jou een calamiteit wordt.’