Schippers: berichtgeving RTL over calamiteiten klopt niet

De bewering van RTL Nieuws dat ieder jaar honderden ziekenhuispatiënten overlijden door medische fouten die niet gemeld worden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), klopt niet. Ook doet deze berichtgeving geen recht aan de inspanningen die ziekenhuizen de laatste jaren leveren om de zorg veiliger te maken.

Dat schrijft minister Schippers (Volksgezondheid) in een brief aan de Tweede Kamer. De VVD-bewindsvrouw reageert hiermee voor het eerst op de commotie die begin juni ontstond, nadat RTL Nieuws op basis van eigen onderzoek concludeerde dat er sprake was van een ‘doofpot van medische missers’. Ziekenhuizen zouden volgens de nieuwsrubriek 60 procent van de dodelijke calamiteiten onder de pet houden.

‘De aandacht van RTL waardeer ik’, schrijft Schippers. ‘Het ondersteunt de ontwikkeling van openheid in de zorg (..). De onderbouwing van het percentage van ondermelding klopt echter niet. De cijfers gaan over andere perioden en er zit een verschil in gebruikte definities.’

Schippers doelt op de vergelijking die RTL Nieuws maakt tussen een lijst met dodelijke ziekenhuiscalamiteiten over de jaren 2013 tot en met 2015, opgevraagd bij de IGZ, en een Nivel-onderzoek naar potentieel vermijdbare sterfte in ziekenhuizen tussen 1 april 2011 en 31 maart 2012. Op basis van deze vergelijking concludeerde RTL Nieuws dat ziekenhuizen 60 procent van alle dodelijke calamiteiten niet melden bij de zorginspectie.

Uit de Nivel-studie bleek dat in de onderzochte periode bij 968 doden sprake was van potentieel vermijdbare sterfte. Deze 968 doden zijn vervolgens door RTL Nieuws afgezet tegen het aantal patiënten dat tussen 2013 en 2015 is overleden door een calamiteit. In die periode in totaal 1214 mensen, zo bleek uit de cijfers van de IGZ. En dus stelde het nieuwsprogramma dat ziekenhuizen over de afgelopen drie jaar niet 1214 dodelijke calamiteiten hadden moeten melden, maar zo’n 3000.

Maar volgens Schippers gaat deze vergelijking mank. Enerzijds omdat bij een deel van de 968 potentieel vermijdbare sterfgevallen uit het Nivel-onderzoek het niet helemaal duidelijk is of er daadwerkelijk sprake is van een calamiteit. Dit is het grijze gebied, de twijfelgevallen. Die zijn ook meegenomen in de studie van Nivel. Daarnaast, zo stelt de gezondheidsminister, zijn beide perioden niet met elkaar te vergelijken. ‘Aangezien Nivel over het jaar 2011-2012 een halvering rapporteerde van de potentieel vermijdbare sterfte ten opzichte van 2008 (2008: 1960 patiënten, BK) en de onveranderde inzet van ziekenhuizen om de zorg veiliger te maken (..), is het aannemelijk dat deze daling zich verder heeft doorgezet.’

Wel meldt Schippers dat er nog altijd sprake is van ondermelding van calamiteiten bij de IGZ. ‘We moeten dat aanpakken.’

In Medisch Contact deze week (23) een uitgebreid artikel over het melden van calamiteiten door ziekenhuizen bij de IGZ. Hierin plaatsen Nivel-directeur Cordula Wagner en hoogleraar gezondheidsbestuur Roland Bal eveneens vraagtekens bij het RTL-onderzoek.
Bas Knoop
Twitter: @bknoop