RVZ: ‘Decentralisatie zorg goed monitoren’
Plaats een reactieDe overheveling van zorgtaken naar de gemeenten moet zeer goed in de gaten worden gehouden, stelt de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) in een advies dat vanmiddag wordt overhandigd aan staatssecretaris Martin van Rijn van VWS. Het rapport is actueel. Gisteren bleek uit een ledenraadpleging van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat gemeenten grote zorgen hebben over de decentralisatie.
De gemeenten wezen in meerderheid het akkoord over de decentralisatie, in december gesloten tussen de VNG en Van Rijn, af. De staatssecretaris leidde uit de ledenraadpleging af dat de gemeenten de nieuwe verantwoordelijkheden wel op zich willen nemen, maar dat er zorgen zijn over de randvoorwaarden. En juist daar gaat het RVZ-advies over.
In de eerste plaats is het volgens RVZ-voorzitter Rien Meijerink nodig dat Van Rijn de vinger aan de pols houdt. ‘Daarom moet er een landelijke monitor komen. In sommige gemeenten is de decentralisatie van de zorg al een eind op streek. Je kunt dan met zo’n monitor vergelijkingen maken met andere gemeenten. Maar die monitor kan bijvoorbeeld ook laten zien hoe de extra inzet van vrijwilligers en mantelzorgers verloopt.’
Want op die vrijwilligers en mantelzorgers zal een toenemend beroep worden gedaan in de nieuwe opzet, waarin professionals (huisartsen, wijkverpleegkundigen) volgens de raad zoveel als mogelijk moeten ‘ontzorgen’. De raad vraagt zich daarom zelfs af of mantelzorg misschien wat minder vrijblijvend kan of dat er een vorm van financiële beloning tegenover moet staan. Meijerink: ‘Wij kwamen daar niet goed uit. Daarom zou de staatssecretaris het Centrum voor Ethiek en Gezondheid moeten opdragen een advies te schrijven over de do’s-and-don’ts in dat opzicht.’
Volgens Meijerink hebben gemeenten een goede budgetdiscipline. Maar diezelfde discipline zou ook zomaar kunnen leiden tot ongewenste zorgverschillen tussen gemeenten. Een gemeente zou bijvoorbeeld met het oog op kostenbesparing en risicoselectie kunnen kiezen voor een schraal voorzieningenniveau. Meijerink zegt dat de RvZ dat probleem erkent, maar: ‘Verschil moet er zijn, dat is juist de kracht van de nieuwe aanpak. Nu zijn er ook verschillen tussen gemeenten in het aanbod van publieke diensten, denk aan onderwijs en openbare groenvoorzieningen.’
Tegenstanders van de decentralisatie vrezen niettemin dat veel burgers tussen de wal en het schip vallen. De raad erkent dat ‘ontzorgen’ en verleggen van verantwoordelijkheden naar de burger ‘een forse opgave is die niet iedereen makkelijk afgaat, en die ook zijn grenzen kent’. Jaarlijks zijn er ongeveer 400.000 mensen die hun gemeente vragen om ondersteuning in de vorm van een individuele voorziening. In de meeste gevallen hebben deze mensen een motorische beperking, maar ook mensen met psychische, psychosociale of verstandelijke beperkingen doen een aanvraag. Deze mensen zijn, aldus het RvZ-advies, in het algemeen kwetsbaar, meestal op leeftijd, vaak alleenstaand, wonend in de grote stad en laag opgeleid. Hun beroep op zorg en ondersteuning heeft te maken met een afnemende gezondheid, maar ook met verlies van partner, kleiner worden van het netwerk of verhuizing.
Meijerink: ‘Als bepaalde gemeenten aanwijsbaar achterblijven qua zorgniveau dan moet de gemeentelijke democratie dat bijstellen.’
De raad wil ‘een gelijk speelveld’ voor gemeente en zorgsector. ‘Gezamenlijk optrekken van deze partijen bevordert ook het tijdig signaleren en preventief interveniëren ter voorkoming van kwetsbaarheid’. Op veel plaatsen is die samenwerking vanzelfsprekend, maar niet overal; het is lastiger in gebieden zonder dominante verzekeraar of zonder hechte samenwerking tussen kleinere gemeenten. De raad adviseert om bij de toedeling van de nieuwe middelen voor wijkverpleging en sociale wijkteams (samen 250 miljoen euro) samenwerking als voorwaarde te stellen.
De RvZ vindt dat burgers zich, ook financieel, goed moeten voorbereiden op hun eigen oude dag. Meijerink: ‘Er moet een verzekeringsmarkt komen in ouderdomsvoorzieningen. Die is er nu niet, want die zorg valt grotendeels onder de AWBZ. Ik weet dat verzekeraars de producten klaar hebben liggen. Met de decentralisatie kunnen ze nu in beweging komen.’
Henk Maassen
Lees ook:
- De keerzijden van de nieuwe Jeugdwet
- ‘Ondersteuning van ouderen wordt beter’
- Bijna 4 miljard naar gemeenten voor zorgtaken
- Er zijn nog geen reacties
