RVS wil af van jaarlijkse zorginkoop

Geen jaarlijkse onderhandelingen meer over de in te kopen zorg; bij de inkoop van zorg moet veel meer ruimte zijn voor maatwerk voor patiënten. Meerjarencontracten kunnen daarbij helpen. Dat stelt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een deze maandag gepubliceerd advies.

De RVS is een onafhankelijk adviesorgaan voor de overheid. De raad constateert in het adviesrapport ‘Zorgrelatie centraal’ dat de zorginkoop door zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten afgelopen decennium steeds meer heeft geleid tot de inkoop van uniformiteit en weinig ruimte biedt aan wensen en behoeften van patiënten en cliënten.

De jaarlijkse cyclus van inkoop is daar debet aan, aldus de RVS. Door de jaarlijkse dreiging dat zorginkopers selectief zorg inkopen, durven zorgaanbieders weinig innovatie aan en kiezen al snel voor beproefde methodes. Ook leidt de jaarlijkse inkoop tot hoge administratiedruk. De jaarcontracten zijn erg gedetailleerd geworden wat betreft de zorg die moet worden geleverd.

De raad denkt dat het daarom nodig is om zorginkoop anders te organiseren, op zo’n manier dat de behandelrelatie tussen aanbieder en patiënt meer bepaalt welke zorg wordt geboden. Want de kwaliteit van zorg wordt grotendeels bepaald door de relatie tussen zorgprofessional en patiënt, die contact hebben over wat een passende behandeling wordt geacht, aldus de RVS. Het huidige inkoopsysteem biedt volgens het adviesorgaan niet genoeg ruimte voor maatwerk. Er wordt nog te veel ingekocht op de korte termijn, en dan wordt er voor zekerheden en beproefde methodes gekozen.

Meerjarencontracten, zoals die de afgelopen jaren in opkomst zijn, lenen zich beter om maatwerk aan patiënten te bieden, verwacht de RVS. Meerjarencontracten zijn nu nog eerder uitzondering dan regel, aldus het adviesorgaan. Daarbij zouden verzekeraars hun patiënten vrije keuze moeten bieden. Via afspraken in meerjarencontracten kan zorg worden vernieuwd en verbeterd, en de vrije keuze vergroot het vertrouwen bij patiënten in behandelaar en verzekeraar. Daarbij is wel nodig dat zorgaanbieders- en verzekeraars zelf prestaties kunnen bepalen voor te vergoeden zorg en niet afhankelijk zijn van de Nederlandse Zorgautoriteit, die ze nu bepaalt. Voor acute zorg en geboortezorg zou één zorgverzekeraar de zorg moeten inkopen als regiovertegenwoordiger, want daarbij is regionale regie en beschikbaarheid belangrijk, aldus de RVS.

Alleen door anders in te kopen kunnen de zorgkosten op langere termijn bovendien worden beteugeld, verwacht de RVS. Wel moeten alle partijen, van inkoper tot patiënt, dan meer verantwoordelijk worden gemaakt voor de kostenbeheersing, is het idee, om te voorkomen dat de zorgkosten de pan uitrijzen. Er kunnen uitgavenplafonds in meerjarencontracten worden afgesproken die van waarde zijn voor de inkopers, en tegelijk zekerheid bieden aan aanbieders. In de spreekkamer van artsen moet dan ook over kosten worden gesproken – dat taboe moet er vanaf, aldus de RVS. Het eigen risico zou zo moeten worden aangepast dat er meer verantwoordelijkheid voor zorggebruik bij de patiënt komt te liggen, vindt de RVS. De adviesraad oppert een eigen bijdrage per bezoek, in plaats van een jaarlijks eigen risico, als manier daarvoor.

Langdurige, intensieve ouderenzorg zou naar de Zorgverzekeringswet moeten worden overgeheveld. De RVS denkt dat het dan makkelijker wordt om nieuwe zorgconcepten voor ouderen van de grond te krijgen. Gemeenten zouden jeugdzorg niet alleen via aanbesteding moeten inkopen, maar ook de ruimte moeten hebben voor experimenten met maatwerkoplossingen waarvoor niet aanbesteed hoeft te worden maar meerjarige contracten gesloten kunnen worden.