Rolstoel is functioneel deel van het brein

Patiënten die van een rolstoel afhankelijk zijn ervaren de begrenzing van hun lichaam als flexibel en plastisch. De rolstoel hoort als het ware bij het ‘lichaamsschema’ zoals dat is vastgelegd in hun brein.  Mariella Pazzaglia e.a. in Plos One van deze week spreken van ‘functionele belichaming’: de prothese (in hun onderzoek ging het om het gebruik van een rolstoel) wordt niet zozeer een extensie van geïmmobiliseerde ledematen, maar neemt ‘tastbaar’ de plaats daarvan in.

Helemaal onbekend is het fenomeen uiteraard niet, maar wat tot dusver niet duidelijk was, is waarop het berust. Wordt de prothese deel van iemands ‘fysieke identiteit’ door het voortdurende gebruik ervan of doordat de zintuiglijke waarneming en daarmee de verwerking ervan in het brein ingrijpend verandert? Hoogstwaarschijnlijk het laatste, zeggen Pazzaglia e.a.. Want mensen met laag ruggenmergletsel die de controle over hun bovenlichaam hebben behouden, voelen zich meer een eenheid met hun rolstoel, dan patiënten die controleverlies over hun gehele lichaam ervaren, zoals patiënten met het locked-in-syndroom. Volgens de auteurs verhindert de conditie waarin deze laatste groep verkeert, dat adequate zintuiglijke signalen de ‘lichaamsvreemde’ prothese tot een ‘lichaamseigen’ instrument in het brein en daarmee van het lichaam te maken. Inzichten om rekening mee te houden in de revalidatiegeneeskunde, zo vinden Pazzaglia e.a..

Henk Maassen

PLOS ONE 8(3): e58312.doi:10.1371/journal.pone.0058312

Lees ook:

• Sluipweggetjes in de hersenen
• Plastisch brein
• Boek: Herstel na hersenletsel