Risicotest zegt sommige deelnemers niets

Mensen met lage gezondheidsvaardigheden vatten informatie over risico’s nogal eens anders op dan artsen zouden wensen. Dit blijkt uit onderzoek van Olga Damman e.a. dat in de British Journal of Health Psychology verschijnt.

Zij lieten 23 mensen met lage gezondheidsvaardigheden (moeite met verkrijgen, begrijpen, beoordelen en toepassen van gezondheidsinformatie) een risicotest invullen en stelden daarbij vragen over wat zij lazen. Met de risicotest kan op basis van zeven vragen een inschatting worden gemaakt van de kans op hart- en vaatziekten, type 2 diabetes en nierschade. Afhankelijk van de uitkomst krijgt de deelnemer het advies om naar de huisarts te gaan, die het PreventieConsult zou kunnen starten.
De test is op het eerste gezicht heel helder en goed te begrijpen. In de praktijk blijkt dit dus toch niet zo te zijn. Een belangrijk probleem waar de onderzoekers op stuitten is dat de deelnemers de risicoscore niet op waarde konden schatten: een kans van 36 procent om binnen zeven jaar een van de aandoeningen te krijgen? ‘Ik zit wel in de rode zone, maar in de onderste helft daarvan.’ Ook geloofde men de inschatting niet per se, omdat er maar zo weinig vragen werden gesteld: niet naar hoeveel men rookte bijvoorbeeld, of over eetgewoontes. Een advies om naar de huisarts te gaan vanwege een verhoogd risico werd niet per se als zinvol gezien ‘Die man heeft wel wat beters te doen.’ Voor een aantal deelnemers was de informatie ook niet nieuw: ja, ze zijn te dik of ze roken, dat weten ze zelf ook wel, zo’n test zet hen niet aan om het daar met de huisarts over te hebben of andere stappen te zetten.

Relevant onderzoek, want lage gezondheidsvaardigheden komen juist voor onder mensen met een lagere sociaaleconomische klasse. En juist bij hen is de kans op hart- en vaatziekten, diabetes en nierschade relatief vaak verhoogd. De vraag is wel hoe dit valt op te lossen. De auteurs noemen als optie om deelnemers meer duidelijk te maken wanneer een testuitslag goed of slecht is. Het gevaar kan zijn dat dit te veel stuurt, maar zoals de auteurs het zeggen, betekenisloze risico-informatie verstrekken heeft helemaal geen nut.

Sophie Broersen

Het onderzoek: Barriers in using cardiometabolic risk information among consumers with low health literacy

Lees ook

• Risicofactoren efficiënter opsporen,  12 oktober 2012
• Overgewicht neemt plaats roken in,  08 juli 2011
• Preventie in de huisartsenpraktijk, 05 augustus 2010