Richtlijnen niet gericht op ouderen

Veel van de momenteel beschikbare evidence-based richtlijnen houden onvoldoende rekening met comorbiditeit. Dit suggereert een artikel verschenen in  Journal of the American Medical Association van 10 augustus. Omdat vooral ouderen vaak meerdere ziekten onder de leden hebben, leidt bij deze groep een strikte toepassing van deze richtlijnen tot moeilijk opvolgbare preventieve en therapeutische adviezen en waarschijnlijk tot een sub-optimale behandeling, concluderen Cynthia Boyd en collega’s  van het Center on Aging and Health van de Johns Hopkins Universiteit (Baltimore).

Voor het onderzoek verzamelden de onderzoekers de Amerikaanse richtlijnen van een aantal bij ouderen veelvoorkomende aandoeningen en bekeken of deze aanwijzingen gaven voor de behandeling van patiënten met meerdere ziektes. Een deel van de richtlijnen gaf wel aanbevelingen over behandeling in combinatie met één comorbiditeit, de behandeling van patiënten met meer dan drie aandoeningen werd echter maar zelden besproken. Dit terwijl ongeveer de helft van de ouderen boven de 65 jaar lijdt aan drie of meer chronische ziekten. Bij één op de vijf 65-plussers komen zelfs vijf of meer ziekten voor.

Verder werden de adviezen van de richtlijnen toegepast op een hypothetische 79-jarige vrouw met COPD, diabetes type II, osteoporose, hoge bloeddruk en osteoartritis. Als alle aanbevelingen uit de richtlijnen werden opgevolgd, zou deze vrouw twaalf medicijnen in negentien doses op vijf momenten van de dag voorgeschreven krijgen en veertien levensstijladviezen moeten volgen. Daarbij was er een aanzienlijk risico op nadelige interacties tussen de verschillende middelen en aandoeningen.

‘Dit is een huizenhoog probleem’, stelt internist prof. dr. Rudi Westendorp, hoogleraar ouderengeneeskunde aan het LUMC. ‘Je moet je realiseren dat de hypothetische vrouw uit het artikel geen uitzondering is; de helft van de vrouwen bereikt de 79 jaar en op die leeftijd is het helemaal niet bijzonder dat iemand meerdere aandoeningen heeft. De enige reden dat het probleem in de dagelijkse praktijk nog niet zo vaak naar voren komt, is dat in de regel de adviezen uit de richtlijnen nog niet strikt worden nageleefd.’

Hij vervolgt: ‘We denken dat we door het strikt toepassen van richtlijnen goed bezig zijn, maar of dit ook het geval is bij patiënten met meerdere aandoeningen, is nog helemaal niet duidelijk. Het toepassen van ziekte- en disciplinespecifieke richtlijnen gaat goed bij mensen met één probleem maar als meerdere ziekten en disciplines een rol spelen, gaat het al snel mis. In die gevallen is het beter om een behandelperspectief te kiezen dat meer is gericht op het individu. Het is wrang te moeten constateren dat hiervoor vrijwel geen gegevens voorhanden zijn, laat staan evidence-based richtlijnen.’ \<\< Twan van Venrooij