Laatste nieuws
opleiden

Regionaal visiteren: stimulerend én tijdrovend

Impuls voor de samenwerking, maar ook veel papierwerk en te weinig tijd

1 reactie
Getty Images
Getty Images

Niet alleen in de zorg, ook in de medische vervolgopleidingen komt steeds meer regionale samenwerking op gang. Dat biedt aiossen ruimere opleidings- en ervaringsmogelijkheden. RGS-secretaris Ide Heyligers beschrijft de ervaringen met de eerste regionale visitaties.

Arts-assistenten worden tegenwoordig vrijwel nooit meer opgeleid in één kliniek, maar in meerdere klinieken in een regio. Dat biedt hun een grotere diversiteit in opleidingsinhoud en -cultuur; aiossen krijgen zo een rijkere ervaring met patiëntpopulaties en ziekte­beelden en meer differentiatiemogelijkheden.

Ook kunnen ze opleiding en stages afstemmen op hun individuele wensen en opleidingsplannen. In zo’n samenwerkingsverband van vervolgopleidingen van één medisch specialisme wordt de samenwerking gecoördineerd vanuit een regionaal perspectief. Opleiders en plaatsvervangend opleiders in het samenwerkingsverband kunnen samen afspraken maken over opleidingsaanbod, samenhang, begeleiding en verantwoordelijkheden. Daarnaast is het beter mogelijk om de opleidingscapaciteit op elkaar af te stemmen.

Sinds 2021 bestaat de mogelijkheid om de vervolgopleidingen in deze samenwerkingsverbanden regionaal te visiteren. De eerste zes regionale visitaties zijn in 2022 uitgebreid geëvalueerd. Het doel van regionaal visiteren is inzicht krijgen in de samenhang van de individuele medische opleidingen in een regionaal samenwerkingsverband. Afgeven van een erkenning van de opleiding in het samenwerkingsverband is niet het doel. Zo’n samenwerkingsverband heeft namelijk nog geen juridische basis. De erkenningen die de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS) afgeeft, blijven gericht aan de individuele opleidingen, ook na een regionale visitatie.

Opleidingskwaliteit

De ontwikkeling van de regionale opleidings­visitatie begon in 2013 met een verkenning onder leiding van RGS-lid Götz Wietasch (later hoog­leraar anesthesiologie, in het bijzonder innovatie in de opleiding). In 2015 volgden pilots met zowel het verticaal visiteren van instellingen als het horizontaal visiteren van medische vervolgopleidingen in regionaal samenwerkingsverband. Dat heeft uiteindelijk geleid tot twee nieuwe vormen van visitatie. De eerste is de Instellingsvisitatie RGS, waarbij een instelling wordt gecertificeerd als de specialisme-overstijgende zaken goed zijn geregeld. De tweede is Regionaal Visiteren RGS, het visiteren van meerdere opleidingen van één specialisme in een regionaal samenwerkingsverband van instellingen die aldus zijn gecertificeerd.

Beide vormen van visitatie, die naast de reguliere opleidingsvisitatie bestaan, sluiten aan bij de nieuwe regelgeving en de nieuwe wijze van toe­­zicht van het Kaderbesluit College Genees­kundige Specialismen 2021. Bewaking van de opleidingskwaliteit en het organiseren van kwaliteitszorg (Q-cyclus) gebeuren zowel op het niveau van de instelling als op het niveau van de opleiding, en eventueel dus ook in regionaal verband. De RGS ziet daarop toe en bewaakt dat er wordt voldaan aan wet- en regelgeving.

In 2019 is de RGS onder leiding van secretaris Sylvia Veen gestart met de gefaseerde implementatie van regionaal visiteren. In nauwe samenspraak met betrokkenen, vooral de wetenschappelijke verenigingen, zijn criteria en uitvoering uitgewerkt. In 2021 konden de eerste zes regionale samenwerkingsverbanden worden gevisiteerd. Opzet en uitvoering werden in samenspraak met de desbetreffende visitatiecommissie ingevuld; daarbij werd bewust variatie in de uitvoering toegelaten, om ervaring op te doen. Aan iedere visitatie ging een bijeenkomst vooraf met een RGS-secretaris, opleiders en visitatoren. In het kader een overzicht van de eerste zes regionale visitaties.

Evaluatie

De evaluatie besteedde aandacht aan de voorbereiding, de prak­tische uitvoering, het visitatierapport, de resultaten van de visitatie en het proces tot het genomen besluit. Uit de enquête (n=330, respons 54%) bleek dat de overgrote meerderheid van gevisiteerden en visitatoren tevreden was met de voorbereiding van de visitatie en met het visitatiewerkdocument. Kritische opmerkingen waren er over de grote hoeveelheid documenten en de beschik­bare tijd tijdens de visitatie. Slechts een kleine minderheid vond dat er nu meer tijd was voor vakspecifieke aspecten. Een kwart van de gevisiteerden en een derde van de visitatoren vond het een gemis dat met een beperkt aantal gesprekspartners werd gesproken (zie onderstaand figuur).

Citaten uit de enquête (gevisiteerden en visitatoren):

  • ‘Een veel te grote workload, voornamelijk van tevoren, aan het aantal te lezen documenten.’
  • ‘Moeilijk om een goed beeld te krijgen van iedere opleidingsplek afzonderlijk. Moeilijk om focus te verdelen tussen instellingserkenning en regionale zaken.’
  • ‘Wel een beetje een gemis dat er voor zowel de aiossen als voor de stafleden alleen een afvaardiging voor de gesprekken beschikbaar is.’
  • ‘Het heeft geleid tot meer regionale samenwerking. Daar waren we al mee bezig, maar het is hierdoor versneld.’

Ook tijdens vier focusgroepgesprekken met aiossen en opleiders die gevisiteerd werden en die lid waren van de visitatiecommissie, kwam naar voren dat het veel werk is om alle documenten door te nemen. Deelnemers vonden het een nadeel dat niet met alle aiossen en opleiders van de verschillende klinieken werd gesproken. Ook vroeg men zich af of er voldoende zicht was op de individuele opleidingen. Wel bleek uit de gesprekken dat de visitatie duidelijk een stimulans geeft aan het samenwerkingsverband.

‘Niet met alle aiossen en opleiders werd gesproken’

Citaten uit de focusgroepgesprekken (gevisiteerden en visitatoren):

  • ‘Regionaal visiteren werkt als katalysator.’
  • ‘Je kon niet de diepte in door tijdgebrek en omdat iedereen erbij was. Er waren nuances die je soms wel wilde uitdiepen, maar dat kon niet echt.’
  • ‘(Regionale visitatie) kan best als het goed gaat in een regio; twijfel als dingen niet goed lopen; dan is het minder geschikt.’
  • ‘Een van de allergrootste voordelen is dat mensen van één opleiding in een regio worden gestimuleerd om over de schutting te kijken en samen te werken.’

Uit het gesprek met de twee betrokken RGS-secretarissen bleek dat de beoordeling van het regionale-visitatierapport te bewerkelijk was; vaak was aanvullend overleg nodig met de voorzitter van de visitatiecommissie om voldoende informatie te vergaren voor een gedegen voorstel aan de RGS-vergadering. Die informatie kon wel worden gegeven door de commissievoorzitter, maar er werd in het format van het visitatierapport niet specifiek genoeg naar gevraagd waardoor de informatie niet duidelijk en niet volledig in het rapport stond.

‘Regionale visitatie is minder geschikt als het niet goed gaat in een regio’

Stimulerende impuls

De conclusie is dat regionale visitatie duidelijk positieve gevolgen heeft: er ontstaat een goed beeld van de regionale samenwerking, en daarmee wordt een belangrijk doel van regionaal visiteren bereikt. Bovendien geeft het de verschillende opleidingen een impuls tot samenwerking en betere onderlinge afstemming.

Het risico van regionaal visiteren in de vorm zoals die in de eerste zes visitaties is toegepast is echter dat er ‘te hoog over’ wordt gevisiteerd en dat er zo onvoldoende informatie op detailniveau naar boven komt, zeker als er problemen zijn in een of meerdere klinieken. Er is veel tijd en menskracht nodig om alle informatie boven tafel te halen. Eén visitatiedag, zoals voorheen gebruikelijk, en een commissie van vier personen zullen meestal onvoldoende zijn.

Op basis van de evaluatie concludeerden alle betrokkenen dat het jammer zou zijn als de stimulerende impuls die van regionale visitatie uitgaat niet verder wordt benut. Tegelijkertijd moet de verkregen informatie voldoende robuust zijn om erkenningen te kunnen afgeven voor iedere opleiding afzonderlijk. In nauwe afstemming zijn daarom de richtlijnen voor de praktische uit­­voering van regionale visitatie verder verfijnd:

  • Focus en kader: de visitatiecommissies wordt er extra op gewezen dat het een toetsing betreft van individuele opleidingen in een samenwerkingsverband.
  • Dagprogramma: spreek met opleidingen individueel en als samenwerkingsverband gezamenlijk; spreek alle aiossen en opleidingsgroepen van de individuele opleidingen ook afzonderlijk.
  • Neem voldoende tijd: overweeg een meerdaagse visitatie (vuist­regel: het aantal dagen is de helft van het aantal instellingen) en betrek extra visitatoren.
  • Visitatierapport: het format is zo aangepast dat de argumentatie en beantwoording van de vragen voor iedere kliniek afzonder­lijk een plek krijgen.
  • De vergoeding: de financiële vergoeding van regionale visitatie is uitgebreid en biedt nu ruimte voor extra tijdsinvestering en visitatoren.

Vrijwillige deelname

De verantwoordelijkheid voor de organisatie en kwaliteitszorg van de opleiding van een aios is door de RGS belegd bij de individuele opleidingsinstelling. De wet- en regelgeving staat (nog) niet toe een erkenning af te geven aan een samenwerkingsverband. Een regionaal samenwerkingsverband is geen juridische entiteit en de verschillen tussen de samenwerkingsverbanden zijn daarvoor ook nog te groot. Na een regionale visitatie van opleidingen in een samenwerkingsverband bestaat het voorstel aan de plenaire RGS-vergadering uit adviezen met rapportageverplichting (gebaseerd op wet- en regelgeving) voor iedere instelling van het samenwerkingsverband afzonderlijk, en adviezen zonder rapportageverplichting (niet gebaseerd op wet- en regelgeving) voor iedere instelling en/of het samenwerkingsverband.

Deelname aan regionaal visiteren van individuele opleidingen in samenwerkingsverband blijft vrijwillig. Het is aan de wetenschappelijke verenigingen om – in samenspraak met de RGS – te bepalen wanneer regionaal visiteren zinvol en uitvoerbaar is. Mogelijke deelnemers kunnen vooraf nagaan of ze voldoen aan de ingangscriteria. 

Meer informatie over de ingangscriteria en herziene richtlijnen voor praktische uitvoering zijn hier te vinden.

auteurs

prof. dr. Ide Heyligers, orthopedisch chirurg, secretaris Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS)

mr. Dick Frijlink, adviseur RGS

dr. Loes Schouten, adviseur RGS

prof. dr. Roel Bennink, nucleair geneeskundige, voorzitter RGS

contact

i.heyligers@fed.knmg.nl

cc: redactie@medischcontact.nl

Lees ook: download dit artikel (in pdf)

kwaliteit samenwerking opleiden
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • J. Plomp

    cardioloog, Hollandsche Rading

    Ik ben een beetje in de war.
    Visitaties zijn ooit in het leven geroepen om de zwakke broeders of rotte appels eruit te halen.
    In dit artikel wordt nu een regionale visitatie besproken die kennelijk heel veel inspanning kost.
    Het erge is, in het ar...tikel vet gedrukt, dat als het niet goed gaat in de regio je beter niet mee kan doen.
    Dit is dus heel veel werk voor de bevestiging dat het goed gaat.
    Een enorme paarse krokodil en nogwel van binnen uit.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.