Regering wil meer grip op kosten kwaliteitseisen zorg

Het kabinet laat uitzoeken of de gevolgen van opgestelde kwaliteitsstandaarden aanvaardbaar zijn. Dat valt te lezen in de toelichting op de VWS-begroting voor 2018. Aanleiding lijkt de ruim 2 miljard euro aan structurele extra overheidsinvesteringen die nodig zijn voor het kwaliteitskader voor de verpleeghuiszorg. Daardoor stijgen de zorguitgaven volgend jaar flink harder dan in de afgelopen jaren.

Zorginstituut Nederland stelde afgelopen jaar op verzoek van de regering een kwaliteitskader voor de verpleeghuiszorg op, met daarin onder andere normen voor personeelsaantallen. Hierdoor heeft de overheid zich verplicht om per 2021 2,1 miljard euro extra jaarlijks in deze zorg te steken, om de in het kwaliteitskader vastgelegde minimale eisen waar te maken, deelde staatssecretaris Martin van Rijn in juni al aan de Tweede Kamer mee.

Het demissionaire kabinet meldt in de VWS-begroting voor 2018 de opdracht te hebben gegeven om uit te zoeken of wettelijk kan worden geregeld dat een regering kan toetsen of uitzonderlijke gevolgen van zulke kwaliteitseisen ‘aanvaardbaar zijn’, wat betreft ‘uitvoerbaarheid en budgettaire impact’. Deze bevoegdheid tot toetsen – en dus mogelijk tegenhouden – bestaat nog niet.

VWS kwam de afgelopen maanden in stappen met extra bedragen voor verpleeghuiszorg over de brug, die uiteindelijk moeten leiden tot structureel zo’n 2 miljard euro extra. Het was al bekend dat er vanaf 2018 jaarlijks in ieder geval 435 miljoen euro meer beschikbaar is voor verpleeghuiszorg dan oorspronkelijk beraamd in de eerdere begroting. Met dat geld moet circa 7.000 extra FTE personeel worden aangetrokken. ‘Een eerste stap’, aldus koning Willem-Alexander in zijn troontrede deze Prinsjesdag.

De komende vier jaar wordt er jaarlijks ook zo’n 125 miljoen euro extra uitgetrokken onder de noemer ‘transitiekosten’ om het kwaliteitskader te helpen uitvoeren. Met dat geld moeten extra mensen worden opgeleid en medewerkers worden om- of bijgeschoold. Tot 2022 is er ook 350 miljoen euro gereserveerd om werk in de zorg in het algemeen aantrekkelijker te maken. Dat geld is behalve voor verpleeghuispersoneel, waar met 275 miljoen het grootste deel heen gaat, ook bestemd voor het aantrekken van artsen en verpleegkundigen op SEH’s, ic’s en ambulances.

De extra investeringen in verpleeghuiszorg leiden ertoe dat de uitgaven in de zorg volgend jaar harder zullen groeien dan in voorgaande jaren. In de periode 2012-2017 is de groei van de nettozorgkosten teruggebracht naar 1,4 procent (in lijn met de economische groei), terwijl die groei de jaren ervoor nog op 6,3 procent lag. In 2018 verwacht het kabinet een uitgavengroei in de zorg van 5,4 procent. Dat leidt tot een bedrag van bijna 73 miljard dat zal omgaan in zorg die onder verantwoordelijkheid van het ministerie van VWS valt (In 2017 was dat 69 miljard euro). Van die 73 miljard is 15 miljard afkomstig uit de begroting van het ministerie zelf, de rest wordt gefinancierd uit zorgpremies en eigen risico.

Het extra verpleeghuisgeld voor 2018 komt uit de VWS-begroting, maar voor de jaren daarna moet een volgend kabinet besluiten hoe deze kosten worden gefinancierd. Ook moet er volgens het demissionaire kabinet een nieuwe manier van bekostigen van verpleeghuiszorg worden ontwikkeld, om verpleeghuizen te stimuleren meer van hun geld te benutten voor zorg en extra personeel.

De regering heeft in 2018 een bedrag van 315 miljoen euro beschikbaar om meer eerstelijnsbedden te regelen. Verder wordt in 2018 ingezet op bekende zaken, zoals meer inzicht krijgen in het effect van behandelingen, een duidelijk polisaanbod van verzekeraars, antibioticaresistentie en dure geneesmiddelen betaalbaar krijgen. Ook preventie, e-health en cybersecurity worden genoemd als aandachtspunten voor 2018.

De hoofdlijnenakkoorden die Schippers sloot voor 2018 met medisch specialisten en huisartsen en de afspraken die met de ggz zijn gemaakt leiden tot een besparing van 280 miljoen op de eerder geraamde kosten, blijkt uit de begroting.

Het kabinet raamt dat de gemiddelde zorgpremie volgend jaar met 72 euro stijgt (dus 6 euro per maand meer), van gemiddeld 1290 naar 1362 euro per jaar. De begroting gaat inderdaad uit van een naar 400 euro gestegen verplicht eigen risico, een wettelijk gevolg van toenemende zorgkosten.