Raarhoek - Miek Smilde

De geur van de separeer

‘Vermaatschappelijking heeft een prijs. Eenzaamheid.’ Dat zegt Nathan, ex-patiënt van de Sint Franciscushof, een krankzinnigeninstituut in Raalte, in het boek Raarhoek. Miek Smilde, onderzoeksjournalist en dochter van Jan Smilde (directeur-geneesheer van het algemeen psychiatrisch ziekenhuis tussen 1974 en 1986) tekende de verhalen op van personeel en patiënten tegen het veranderlijke decor van een halve eeuw psychiatrie. Het van oorsprong katholieke ziekenhuis dat gelegen was in de buurtschap Raarhoek werd voor vrouwen ontworpen in de jaren vijftig volgens de destijds modernste inzichten van de psychiatrie; psychiatrische patiënten moesten in de veiligheid van hun eigen maatschappelijke werkelijkheid kunnen wonen, werken en recreëren.

Als Smilde hoort dat de instelling wordt gesloopt om plaats te maken voor een nieuwbouwwijk, laat het nieuws haar niet los. ‘Waar het ziekenhuis in begin jaren vijftig hét symbool moest worden van de moderne kijk op de psychiatrie en psychiatrische patiënten, wordt het een halve eeuw later afgedankt als hopeloos gedateerd’. De sloop in het najaar van 2008 maakte een einde aan de kleine wereld waarin nog zo’n tweehonderd patiënten leefden.

Smilde bespreekt de veranderingen, almacht en onmacht van dokters, discussies rond behandelmethodes en dwangmiddelen.

Zij put uit de herinneringen van haar vader, en uit interviews met (ex)-patiënten, personeel en andere betrokkenen. Daaruit stijgt de geur van de separeer op, de tragiek van wetgevers en een gevoel van doem. Het boek is een aanrader voor iedereen die affiniteit heeft met de geestelijke gezondheidszorg.

Maartje Katzenbauer, aios psychiatrie

Miek Smilde, Raarhoek, Arbeiderspers, 312 blz., 19,95 euro.

Rubriek Scoop