Productie antitoxine difterie te laag

Twee recente gevallen van difterie in Europa hebben aan het licht gebracht dat het slecht gesteld staat met de productie van antitoxine. In maart vorig jaar overleed een driejarig ongevaccineerd meisje uit Tsjetsjenië aan de ziekte in een ziekenhuis in Antwerpen. In België bleek geen antiserum beschikbaar. Dat moest na bemiddeling door het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) in Stockholm uiteindelijk uit Nederland komen. Maar toen was het helaas al te laat. In 2015 was in Spanje onder soortgelijke omstandigheden ook al een kind overleden aan de ziekte.

Ter herinnering: difterie wordt voornamelijk veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium diphtheriae. De bacterie produceert een gifstof, toxine, die weefsels beschadigt, bijvoorbeeld de huid of de longen. De ziekte kan behandeld worden met difterieantitoxine of antiserum, en met antibiotica. De kans op overlijden is 3 tot 12 procent.

Volgens Science, dat het nieuws over de sterfgevallen brengt, dreigt er momenteel een tekort aan antiserum, dat nog altijd wordt geproduceerd in paarden. Dat is zorgelijk in de wetenschap dat volgens de WHO het antiserum behoort tot de ‘essentiële geneesmiddelen’. Bedrijven in Australië, Polen, Zwitserland en Kroatië hebben hun productie gestaakt. Het middel wordt in Europa alleen nog gemaakt in Bulgarije, en daarbuiten in Brazilië, Rusland en India. Maar in alle gevallen gaat het om lage aantallen.

De hoop is nu gevestigd op aanmaak met behulp van celculturen. Dat zou meteen het probleem oplossen dat paardenserum behalve de gewenste antistoffen ook veel andere, ‘eigen’ eiwitten van het dier bevat, hetgeen elk antitoxine net een beetje ‘anders’ maakt. Maar de markt voor productie is vooralsnog klein en de vraag is dus of het zover komt. Dat kan volgens Science veranderen, nu in zes landen de vaccinatiegraad is gedaald tot onder de 50 procent.

In Nederland is vaccinatie tegen difterie sinds 1957 opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma. Voordien overleden er jaarlijks 100-10.000 mensen aan difterie. In ons land is volgens het RIVM sinds 1994 geen sterfgeval door difterie meer gemeld.