Preventiemaatregelen: betutteldrift of morele plicht?

Neem sportprogramma’s op in een verzekeraarspakket. En verbied verkoop van tabakswaren op andere punten dan tabaksspeciaalzaken. Dat opperden politieke partijen maandag bij het zorgdebat ‘Zorg voor de Toekomst’ als preventiemaatregelen waarbij de overheid en zorgverzekeraars het voortouw kunnen nemen.

Tien kandidaat-Kamerleden kwamen maandag bij elkaar om op uitnodiging van zo’n 25 zorgorganisaties, waaronder de KNMG, te debatteren over zorgonderwerpen. Preventie was door de honderden aanwezigen verkozen tot meest relevante onderwerp, en daar kreeg het debat dan ook het meeste pit.

Huidig PvdA-Kamerlid en huisarts Marith Volp hamerde erop dat gezondheid geen vrije keuze is, maar mede bepaald wordt door ‘opleiding en postcode’, reden waarom de overheid zich volgens haar mag bemoeien met preventie. ‘Dat is een morele plicht.’ En ze waarschuwde dat mensen niet zo ‘naïef moeten zijn en van maatregelen op korte termijn iets moeten verwachten’. ‘Het is een kwestie van langzaam doorzetten.’

Liberaal Arno Rutte moest daar niks van weten. Hij stelde zich op het standpunt dat preventie vanuit de overheid te snel ruikt naar ‘betutteldrift’. ‘De overheid heeft niets te maken met wat ik eet, dat is een enorme inbreuk op mijn privacy.’ De enige rol die de VVD’er op dit gebied voor de overheid ziet, is ‘kijken hoe je mensen kunt verleiden gezonder te leven’. Wat hem betreft wordt er eerst onderzoek gedaan wat nu echt werkt om mensen een gezonde leefstijl aan te meten: ‘Onderzoek hoe je de moeilijkste doelgroep bereikt, voordat je op basis van dat het goed voelt iets over mensen uitstort.’

Ook Pia Dijkstra van D66 wil graag eerst zien wat ‘effectieve maatregelen zijn’. ‘De overheid moet niet actief ingrijpen achter de voordeur, maar wel actief informeren’, meende zij. ‘Als je mensen zover hebt dat ze meedoen aan een programma en zelf voelen dat iets werkt, blijft hun betrokkenheid groter.’ En daarbij moet er volgens haar vooral ‘bij de jeugd worden begonnen’ en dus binnen het onderwijs meer aandacht voor gezonde leefstijl komen. Van 50Plus mag die gezondheidsles ten koste gaan van meer cognitieve vakken, betoogde Léonie Sazias namens die partij.

ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber droeg een steentje bij aan het preventiedebat met een pleidooi om de verkoop van tabak te verbieden op andere punten dan tabaksspeciaalzaken. Volp ziet graag dat zorgverzekeraars ‘bewezen maatregelen zoals beweegprogramma’s’ opnemen in hun pakketten, in plaats van maagbandoperaties te vergoeden. ‘Nu komen er mensen in mijn praktijk om zo’n maagband vragen, maar ze hebben ook drie kinderen met hetzelfde eetpatroon. Een bandje lost het probleem niet op.’

Verder braken Rutte (VVD) en Mona Keijzer van het CDA nog een lans voor rust in de zorgsector door geen grote stelselwijzigingen door te voeren. Keijzer pleitte daarnaast met GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman voor het belang van vrije artsenkeuze. De SP kwam nog met het idee van een opleidingsfonds voor ziekenhuizen als oplossing voor voldoende zorgpersoneel. Door zo’n fonds kunnen verpleegkundigen zich specialiseren en behouden blijven voor de zorg, en sneuvelen opleidingsplaatsen niet meteen in tijden dat het een ziekenhuis minder gaat, aldus SP’er Renske Leijten.

Waar de PVV bij de meeste verkiezingsdebatten op televisie zal schitteren door afwezigheid, deed PVV-kandidaat Karen Gerbrands bij dit debat een duit in het zakje met onder andere een betoog om veel managers met een zorgachtergrond uit het management te krijgen en terug naar de werkvloer te sturen.