Personeelstekort op ic was er al voor corona

De Lange: ‘Het is bekend dat er een pensioneringsgolf aankomt onder verpleeg­kundigen. De huidige instroom van verpleegkundigen schiet tekort. Zo kunnen we de toenemende druk op de zorg – mede vanwege vergrijzing – niet opvangen.’

Dit probleem speelt volgens de artsen niet enkel op de ic, maar op alle afdelingen. Lahaije: ‘Het is een prachtig vakgebied om in te werken. Om mensen te helpen. Maar je moet het wel tot je pensioen volhouden.’ Daarom zou hij graag zien dat oudere verpleegkundigen een coördinerende rol krijgen, terwijl de jonge garde aan de hand wordt meegenomen.

Pandemie

Dat de huidige problematiek in de zorg het gevolg zou zijn van corona, daar zijn De Lange en Lahaije het niet mee eens. ‘Politici en bestuurders hadden vijf of tien jaar geleden al een verbeterslag in de zorg moeten maken, die is niet gekomen. Ze hebben een afwachtende houding aangenomen en corona is daaroverheen gekomen’, aldus De Lange.

De pandemie heeft zijn stempel gedrukt op zorgverleners, van wie velen tijdens hun werk traumatische dingen meemaakten. De intensivisten zien dat zorgmedewerkers huiverig zijn voor het komende seizoen. ‘Het zal toch niet weer zo erg worden?’, vraagt iedereen zich af. Tijdens de eerste en tweede golf zijn veel verpleeg­kundigen door leidinggevenden teruggeroepen en extra ingezet. ‘Achteraf hebben ze gehoord dat ze deze uren niet in dagen terugkrijgen. Ze krijgen slechts een habbekrats, daarover zijn belangenorganisaties nog altijd aan het onderhandelen op landelijk niveau’, vertelt Lahaije.

Als de komende periode te weinig verpleegkundigen zich aanmelden voor extra diensten, dan zullen leidinggevenden wellicht weer met dienstopdrachten komen, waarmee ze zorg­medewerkers verplichten om te komen werken. Lahaije: ‘Dat moet echt anders. Daarom heet ons initiatief “Verzorg de Zorg”.’

De uitstroom in 2021 is inmiddels al opgelopen tot ruim 27 duizend medewerkers, meldt Ad Melkert, voorzitter van Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, in een interview met Skipr. Dit zou mede komen door de gigantische druk die werknemers ervaren. Het gaat hier volgens Lahaije vooral over verpleegkundigen: ‘Het probleem zit niet op artsenniveau.’

’Het is tijd dat verpleegkundigen gehoord worden’

Niet gehoord

Het is volgens de intensivisten zeker niet de eerste keer dat het tekort van zorgpersoneel wordt aangekaart. Omdat er nog altijd geen actie is ondernomen, voelen zij zich genoodzaakt om in de bres te springen – voor verpleegkundigen, verzorgenden en paramedici. De Lange: ‘Het is tijd dat ze gehoord worden en dat gekeken wordt waar zij in de praktijk tegenaan lopen. Ook op managementniveau, waar verpleegkundigen door heel het land vaak niet gehoord worden. Zo hopen we te kunnen voorkomen dat nog meer verpleegkundigen de zorg verlaten, zodra ze de kans hebben.’

Om alvast input te verzamelen openden de intensivisten een ideeënbus op hun website. Hier kwam een voorbeeld binnen over handschoenen. Die zijn er in allerlei kwaliteiten en diktes, afhankelijk van het prijskaartje. Een verpleegkundige liet weten dat de handschoen regelmatig meteen scheurt en dat ze dan een nieuwe moet pakken. Of dat hij scheurt terwijl ze bezig is bij een patiënt. ‘Het speelt al jaren en wordt telkens weer aangekaart. Maar er is nog altijd niets mee gedaan. Dat is frustrerend. Goede hygiëne in de zorg is belangrijk, zowel voor de verpleegkundige als voor de patiënt’, aldus De Lange.

Door de komst van meer administratieve lasten, zijn verpleegkundigen volgens Lahaije steeds verder van de patiënt komen te staan. ‘Het is goed dat we een kwaliteitspaspoort per zorgverlener hebben. Daar moet je e-learnings, bijscholing en cursussen voor doen. Bij sommige zorginstellingen moet dit in de vrije tijd. Dat moet anders.’ Om vast te stellen hoe dit beter kan, is het volgens hem belangrijk dat bestuurders goed luisteren naar wat er speelt op de werkvloer. ‘Daarom hebben we een ideeënbus geopend.’

Naast de brandbrief en ideeënbus startten Lahaije en De Lange een petitie. Deze is inmiddels ruim 2300 keer ondertekend door zorgmedewerkers met BIG-registratie. Daarnaast tekenden ruim 17 duizend anderen de petitie. ‘We stonden er vanaf het begin heel open in. Dat zoveel mensen de petitie hebben ondertekend, vind ik persoonlijk veel – voor iets wat al zo vaak geprobeerd is’, aldus De Lange.

Lahaije: ‘De reacties zijn veelal positief, ook emotioneel. Mensen zijn blij dat dokters nu opstaan voor verpleegkundigen. Dat is raar om mee te maken, want we zijn een team. Zeker in deze tijd. Anderen twijfelen of het wel zin heeft de zoveelste petitie te tekenen.’

De intensivisten hebben zich niet aangesloten bij bestaande initiatieven, omdat niemand precies dezelfde speerpunten heeft. Lahaije: ‘We zien in de maatschappij veel verschillende partijen, die overal uitgesproken meningen over hebben. We willen buiten de maatschappelijke discussies blijven. Ik wil het zuiver en heel dicht bij de zorg houden. Dicht bij mezelf. Daarom doen we dit op eigen titel.’

Coronamaatregelen

De artsen uitten in hun brief kritiek op bepaalde coronamaatregelen. ‘Maatregelen zoals: ben je ziek, blijf dan thuis, die helpen natuurlijk. Dat blijft gewoon staan’, vertelt Lahaije. ‘De maatregel waar wij met name tegenaanliepen was dat patiënt en familie gescheiden moesten worden. Als een patiënt in kritieke toestand bij ons op de ic komt, dan kan deze snel onderuitgaan. In dat geval moeten zorgverleners snel handelen en iemand stabiliseren. De familie zit niet aan het bed, niet in het ziekenhuis en mensen komen zonder familie te overlijden.’

In sommige gevallen, vertelt Lahaije, hebben familieleden bij een overplaatsing naar een ander ziekenhuis enkel kort de hand van hun geliefde kunnen vasthouden op de parkeerplaats. Waarna de patiënt kwam te overlijden. ‘Dat doet iets met je als zorgverlener, dat doet iets met je als mens’, aldus Lahaije. Deze maatregel heeft volgens hem geleid tot veel discussies met familieleden, ruzies met naasten en bedreigingen. Het was moeilijk om daarmee te werken.

Daarnaast vinden de artsen het lastig dat veel geld wordt besteed aan de testmaatschappij en de coronatoegangsbewijzen. Vooral omdat er niet óók meer zorgpersoneel wordt aangetrokken. ‘Daar zit de discrepantie. Wel miljoenen in de app steken, maar geen plan om duizenden verpleegkundigen en verzorgenden op te leiden’, aldus De Lange.

Inmiddels heeft het ministerie gevraagd of het aantal bedden op de ic kan worden opgeschaald naar 1350. Lahaije: ‘De keerzijde hiervan is dat je operaties moet uitstellen en reguliere zorg moet afschalen, omdat verpleegkundigen van andere afdelingen moeten bijspringen. En dat wachtlijsten zullen oplopen. Nu moeten we een patiëntengolf opvangen, dat is echt een zware taak. Daarna moeten we weer een inhaalslag maken met de wachtlijsten. We moeten als team weer extra arbeid leveren, zeker omdat we minder verpleegkundigen hebben.’