Laatste nieuws
Douwe Verkuyl
4 minuten leestijd

Overtijdbehandeling hoort in de kliniek

6 reacties

opinie

Abortuspil mag niet te laagdrempelig worden

Is de overtijdbehandeling bij de huisarts in betere handen, zoals eerder betoogd in Medisch Contact? Helemaal niet, vindt gynaecoloog Douwe Verkuyl. De morele lading van een abortus mag niet in de buurt komen van die van een griepprik.

In hun pleidooi om de overtijdbehandeling bij de huisarts neer te leggen, zien Toine Lagro-Janssen en Pieter van den Hombergh een aantal belangrijke zaken over het hoofd (MC 8/2013: 452). Zoals het feit dat nogal wat cliënten prijs stellen op de anonimiteit van een abortuskliniek. Velen gaan er zelfs voor naar een andere provincie; 40 procent komt niet via de huisarts.1 En in een dorp gaan abortuspillen overigens niet ongemerkt voorbij aan dokters- en apothekersassistenten.

Eenmaal over de drempel is er geen medische reden is om de abortuspilverstrekking door huisartsen te beperken tot de overtijdbehandeling (6+2); abortuspillen kunnen gemakkelijk tot 8 of zelfs 9 weken worden gebruikt. Dat zou betekenen dat 70 procent van alle abortussen door de huisarts geregeld kan worden. Dat zijn er 21.000 per jaar, oftewel 2 per huisarts. Vergelijk hiermee de ervaring van een abortusarts, die 650 abortussen per jaar verricht.

Een ander belangrijk gegeven is dat de abortuspil in abortusklinieken niet wordt verstrekt voordat er op de echo een niet te grote intra-uteriene zwangerschap is gezien. Immers met een positieve zwangerschapstest en een lege uterus kan het om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gaan. Zeker als het BMI wat hoog is, de blaas leeg of de uterus geretroflexeerd, is een echo van belang. Zonder echo is het ook wachten op de, wat dikkere, patiënte die de abortuspil bij 28 weken krijgt en thuis in de wc bevalt.

Willen we dit soort problemen voorkomen, dan zijn er duizenden echoapparaten met vaginale probe nodig, en training, voor al die huisartspraktijken.

Beschaving
Abortus is idealiter veilig, gratis, legaal én zeldzaam. We kunnen dan ook trots zijn op de Nederlandse situatie. Van de landen waar abortus legaal is hebben Nederland, Duitsland, Finland, België en Zwitserland de laagste cijfers.1 Dus waarom veranderen?

Lagro-Janssen en Van den Hombergh propageren de situatie in Spanje, waar de abortuscijfers in 2009 iets (3,7%) gedaald zijn, overigens na verdubbeling in de tien jaar daarvoor.2 Volgens de door hun gebruikte referentie uit BMJ echter zou dat mogelijk komen doordat de morning-afterpil zonder recept verkrijgbaar is: gebruik van die pil steeg in één jaar met 130 procent. De abortuspil wordt hier niet genoemd.

De auteurs halen ook de situatie in Curaçao aan als voorbeeld van abortuspilgemak, terwijl vrouwen uit de Antillen hier 7,2 keer zo vaak een abortus hebben als autochtone vrouwen.3 Dat illustreert meteen ook mijn grootste bezwaar tegen de abortuspil: de grote recidiefkans. Een zuigcurettage geeft een unieke gelegenheid, vooral bij nullipara – vaak wat angstiger, huisartsen aarzelender – om een IUD (of Implanon) te laten inbrengen. Vrouwen die zeggen dat ze terugkomen voor een IUD of er later voor naar de huisarts zullen gaan, doen dat voor meer dan 50 procent niet.4 Een recente studie uit Schotland laat zien dat 12,3 procent van de vrouwen binnen twee jaar terugkomt voor een abortus in dezelfde kliniek. Vrouwen die de eerste keer ontslagen waren met een pilrecept kwamen twintig keer vaker terug dan vrouwen ontslagen met een IUD en zestien keer vaker dan degenen die direct een Implanon ontvingen.5

Ethisch aspect
Vanwaar ons lage abortuscijfer? Het heeft te maken met voorlichting, toegang tot anticonceptie, steun van ouders – betere therapietrouw als (groot)moeder ook de pil slikt – , soort anticonceptie en cultuur. Maar ook met het gevoel dat abortus enerzijds moet kunnen maar gelijkertijd ook ongewenst is. Dat is een tere balans. Te veel nadruk op ‘ongewenst’ heeft soms volledig inadequate moeders, stigmatisering en schuldgevoel als gevolg. Te weinig nadruk kan resulteren in het beschouwen van abortus als een anticonceptievariant. Dit laatste geeft ammunitie aan de wereldwijd actieve anti-abortusbeweging.

Abortus door de huisarts zal mijns inziens het verschil in morele lading tussen griepprik en abortus verkleinen. Een bijna drempelloze abortusmogelijkheid is een reden om geen anticonceptie te gebruiken, zoals in Rusland het geval is.6 In Zweden, Vietnam en Cuba speelt iets dergelijks.

De auteurs claimen dat vooral vrouwen zwanger geworden door seksueel misbruik of dwang baat hebben bij een verlaagde abortusdrempel. Misschien. Veel vaker zal er echter druk uitgeoefend worden als een vrouw geen onbeschermde seks wil, want: ‘Als het fout gaat, loop je toch even naar je huisarts?’


Douwe Verkuyl, gynaecoloog, Driebergen

Correspondentieadres: verkuyl@freeler.nl; c.c.: redactie@medischcontact.nl

Geen belangenverstrengeling gemeld.


Voetnoten

1    Inspectie voor de Gezondheidszorg. Jaarrapportage 2010 van de Wet afbreking zwangerschap.
2    Dueñas JL, Lete I, Bermejo R, et al. Trends in the use of contraceptive methods and voluntary interruption
of pregnancy in the Spanish population during 1997–2007. Contraception 2011;83:82-7.
3    RutgersNisso. Landelijke Abortus Registratie 2008
4    Verkuyl DAA, Commentary. Intention to treat studies crucial for contraception research. Contraception 2009;80:234–6.
5    Cameron ST, Glasier A, Chen ZE, Johnstone A, Dunlop C, Heller R. Effect of contraception provided at termination of pregnancy and incidence of subsequent termination of pregnancy. BJOG 2012;119:1074–80. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1471-0528.2012.03407.x/abst

6    Regushevskaya E, Dubikaytis T, Nikula M, Kuznetsova O, Hemminki E. Contraceptive use and abortion among women of reproductive age in St. Petersburg, Russia. Perspect Sex Reprod Health. 2009;41:51–58.

abortus

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.