Overtijdbehandeling door huisarts blijft strafbaar

Women on Waves, Stichting Proefprocessenfonds Clara Wichmann en een groep van (huis)arts-seksuologen hebben een rechtszaak verloren over overtijdbehandelingen met de zogenoemde abortuspil.

In het voorjaar van 2015 ontstond er, mede door een interview met Gunilla Kleiverda en Rebecca Gomperts van Women on Waves in Medisch Contact, ophef over de mogelijkheid van het voorschrijven van de zogenoemde abortuspil Medabon (Sunmedabon) door de huisarts. Deze pil zou namelijk vanaf mei 2015 op recept bij de huisarts verkrijgbaar zijn. Minister Schippers van VWS en de IGZ reageerden daar al snel op door te laten weten dat huisartsen strafbaar zijn als zij de abortuspil zouden voorschrijven. Zwangerschapsafbrekingen mogen immers volgens de Wet afbreking zwangerschap (Waz) alleen worden gedaan door artsen in ziekenhuizen en door artsen in abortusklinieken met speciale vergunningen.

Women on Waves vindt echter dat overtijdbehandelingen – toegepast bij het uitblijven van de menstruatie tot en met zestien dagen daarna (ofwel zes weken en twee dagen na de laatste menstruatie. Sunmedabon en een aantal andere medicijnen zijn tot negen weken toe te passen) – niet zouden vallen onder de Waz of het Wetboek van Strafrecht. Daar werd al voordat in 1984 de wet van kracht werd van uitgegaan, omdat destijds in die fase een eventuele zwangerschap niet was vast te stellen (dat bleek dan pas achteraf, na de curettage of abortus). Women wil daarom via de rechter afdwingen dat huisartsen ervan op de hoogte worden gesteld dat het voorschrijven van medicamenteuze overtijdbehandeling niet strafbaar is. Ook vinden ze dat de minister en de IGZ onrechtmatig handelen.

In het Wetboek van Strafrecht staat echter ook dat ‘hij die een vrouw een behandeling geeft, terwijl hij weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat daardoor een zwangerschap wordt afgebroken’ een gevangenisstraf of geldboete tegemoet kan zien. De uitzondering daarop zijn de artsen in ziekenhuizen of abortusklinieken waar het volgens de wet wél mag. Tegenwoordig kan in tegenstelling tot in de jaren zeventig en tachtig wél in een vroeg stadium een betrouwbare zwangerschapstest worden afgenomen. Bij overtijdbehandelingen in ziekenhuizen en abortusklinieken is het de praktijk dat dit gebeurt. Degene die een overtijdbehandeling geeft valt dus onder het strafrecht, tenzij hij tot de uitzonderingsgevallen hoort.

De rechter geeft Women on Waves, Stichting Proefprocessenfonds Clara Wichmann en de groep van (huis)arts-seksuologen op alle punten ongelijk. Voorlopig blijven, aldus de rechter, huisartsen of andere artsen die buiten het ziekenhuis of een abortuskliniek een overtijdbehandeling uitvoeren strafbaar. Wel zei Schippers in april 2015 te overwegen de Waz aan te passen. Overigens blijkt uit de uitspraak dat Sunmedabon inmiddels niet meer op de Nederlandse markt te verkrijgen is.