Laatste nieuws
Wetenschap

‘Over vijf jaar bestaat schizofrenie niet meer’

2 reacties

Psychiater Jim van Os wil binnen 5 jaar de diagnose schizofrenie uitbannen en de zorg voor mensen met een psychose verbeteren. In de laatste versie van de DSM staat de diagnose echter nog wel beschreven.

Je zult maar jong zijn en de diagnose schizofrenie krijgen. Een label dat staat voor een niet te genezen hersenziekte die ervoor zal zorgen dat je zeer waarschijnlijk geen zinvol bestaan kunt opbouwen, de rest van je leven medicatie met veel bijwerkingen moet gebruiken en een grote kans hebt om voortijdig aan je eind te komen. Dat beeld klopt niet, en we moeten dus af van dat label, zegt psychiater Jim van Os. Hij wil dat binnen vijf jaar de term schizofrenie is uitgebannen.

Met dat doel voor ogen hebben hij en Wilma Boevink, senior onderzoeker bij Trimbos en Nederlands bekendste psychose-ervaringsdeskundige, het initiatief genomen voor de website schizofreniebestaatniet.nl. Een bijbehorend manifest dat binnenkort in landelijke dagbladen verschijnt, is tot Van Os’ verbazing ondertekend door de KNMG, de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en het Trimbosinstituut.

Op dit moment worden mensen met psychotische klachten ingedeeld in verschillende categorieën, zoals schizofrenie en schizoaffectieve stoornis. Ook in de nieuwste versie van de diagnostische bijbel voor psychiaters, de DSM-5. Van Os nam deel aan de werkgroep die de criteria voor psychotische syndromen zou herzien. Er was binnen die groep veel enthousiasme om naast de traditionele categoriale indeling ook dimensionele diagnostiek in de DSM op te nemen. Voor psychotische stoornissen komt dat neer op aangeven hoeveel last iemand heeft van verschillende mogelijke symptomen, zoals psychose en cognitieve beperkingen. Het voordeel daarvan is dat meteen duidelijk wordt wat de meest relevante symptomen voor een bepaalde patiënt zijn. Daar is de behandeling vervolgens op aan te passen. Het geeft meer informatie dan een indeling in categorieën. In zijn boek De DSM-5 voorbij beschrijft Van Os hoe de categoriale indeling toch de norm werd. Belangrijkste reden: hoe zou de Amerikaanse ggz z’n behandelingen nog vergoed krijgen? Zorgverzekeraars zouden wel eens geneigd kunnen zijn om minder te vergoeden als de dimensionele symptoomscore slechts lichte problematiek aangaf. ‘Toen dit scenario eenmaal geschetst was, bleek het enthousiasme voor de dimensionalisering van de DSM al snel verdampt.’

Jammer, want aan een label schizofrenie heeft een patiënt niets, zegt Van Os. Hij stelt voor om te spreken over psychosegevoeligheid. Dat kan een genetische aanleg zijn, maar staat altijd in relatie tot omgevingsfactoren. Dat is ook de reden dat opgroeien in een onveilige omgeving of het meemaken van sociale uitsluiting de kans op psychotische symptomen vergroot. Vorig jaar zei de Maastrichtse hoogleraar tijdens een TED-talk: ‘We moeten van het idee af dat psychotische symptomen wijzen op een niet te genezen, genetisch bepaalde hersenziekte. Net als depressie en angststoornissen zijn psychotische ervaringen gerelateerd aan normale menselijke functies.’ Bijna een vijfde van alle adolescenten en jongvolwassenen heeft wel eens psychotische symptomen, zoals stemmen horen, of signalen zien die er eigenlijk niet zijn. ‘Dat gaat bij de meesten van hen vanzelf over. Bij 3,5 procent van de mensen worden de klachten zo heftig dat ze er hulp voor moeten zoeken. Van hen heeft maar 20 procent een slechte diagnose; de rest herstelt, of leert leven met zijn klachten.’

Dat verhaal – van herstel, van de grote kans op een normaal leven met een opleiding, een baan, een relatie en een sociaal leven – horen mensen die voor het eerst met ernstige psychotische symptomen te kampen krijgen, te weinig. Van Os: ‘Terwijl het juist van belang is dat zij perspectief geboden krijgen, en hoop op herstel.’

Sophie Broersen


Lees ook:

© iStock
© iStock
Wetenschap psychiatrie psychose DSM
  • Sophie Broersen

    Sophie Broersen was journalist bij Medisch Contact van 2008 tot 2021. Na haar studie geneeskunde en huisartsopleiding ging zij als journalist aan de slag. Bij Medisch Contact schreef zij over geneeskunde en zorg in de volle breedte: van wetenschap tot werkvloer, van arts-patiëntrelatie tot zorg over de grens. Samen met de juristen van de KNMG becommentarieerde zij tuchtzaken. Na haar journalistieke carrière is zij in 2021 weer als arts gaan werken.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • KNMG

    ,

    Dat de KNMG dit manifest zou steunen, berust op een misverstand. Mogelijk is dit misverstand ontstaan doordat de voorzitter van de KNMG, Rutger Jan van der Gaag, tevens psychiater is. De KNMG heeft met dit onderwerp geen inhoudelijke bemoeienis.

  • H. Valstar

    specialist ouderengeneeskunde, 'S-GRAVENHAGE Nederland

    ah, uit de eerste reactie meen ik te lezen, dat de KNMG weer eens in de "achteruitstand" staat!
    Waarom ben ik toch lid van die club??
    Hulde aan dit moedige onderzoekswerk van collega van Os. Gericht op een meer praktische en patiëntgerichte diagnost...iek.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.