Op zoek naar een betere leefstijl
Zes wenken voor een gezondere toekomst
Plaats een reactieZelfhulpboeken hebben hun imago niet mee. Welke CEO zal toegeven dat hij zijn doortastend optreden heeft geleerd uit Eat that Frog? Een bondig advies komt altijd van pas, zeker als het wetenschappelijk onderbouwd is. Deze uitgaves bieden hoop op een betere leefstijl in 2016.
Zitten is uit
Wat we ook doen volgend jaar, we doen het staand. Roger van Boxtel, de interim-CEO van NS, waarschuwde begin oktober al dat we in het komend jaar minder in de spits kunnen zitten, omdat er gedurende een paar maanden te weinig treinen beschikbaar zouden zijn. Het is ‘onvermijdelijk’ dat het ‘even dringen’ wordt, glimlachte hij in Nieuwsuur. Een paar maanden later, eind november, bleek dat het treingebrek en dus de zitplaatskrapte in 2016 nog groter wordt dan voorspeld. Geklaag alom. Woede en verontwaardiging. Duizenden forenzen meldden zich in no time bij ConsumentenClaim voor een schadevergoeding.
Die reflex is begrijpelijk – maar in feite zouden we de NS moeten bedanken voor het tekort aan zitplaatsen. Overmatig zitten is namelijk vreselijk uit. Zitten is enorm ongezond, schrijft Katja de Bruin in Zitten is het nieuwe roken. In haar boek komt onder meer epidemioloog Hidde van der Ploeg (VUmc) aan het woord, die Australisch onderzoek toelicht naar het gevaar van zitten. Daaruit blijkt dat mensen die tussen acht en elf uur per dag zitten, een 15 procent grotere kans hebben om binnen drie jaar te overlijden dan de mensen die minder dan vier uur zitten. Het sterfterisico neemt tot een uur of zeven, acht zitten ‘nauwelijks’ toe, daarna gaat het risico omhoog. De Bruin vraagt zich af: wie doet dat nou, tien, elf uur zitten? Ze geeft zelf het antwoord: als je alle zituren op je werk, thuis en in de file optelt, kom je al snel in de gevarenzone.
Kortom: vermijd de stoel en varieer met staan en zitten. Wie morgen, en het hele komende jaar in het treinhalletje moet staan tussen dampende forenzen, bedenke: u bent goed bezig, u werkt aan uw gezondheid.
Artsen en andere harde werkers met een medisch beroep zullen tegenwerpen dat het wel meevalt met dat zitten in de zorg. Ze staan immers al een groot deel van de tijd: de dynamische chirurg, de zich spoedende eerste-hulpdokter, de zaalarts die actief haar ronde doet. Helaas, artsen zitten veel méér uren dan gezond is. Een arts zit liefst 63,5 procent van zijn werktijd! Dat is veel meer dan de gemiddelde Nederlandse werknemer, die 45,1 procent van zijn dagelijks werk zittend uitvoert. Dat blijkt uit Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2013, het grootste periodieke onderzoek naar de werksituatie van werknemers in Nederland door TNO en CBS. Artsen zitten ook een stuk méér dan het gemiddelde van mensen met een zorgberoep, 39,3 procent.
Laat de bal het werk doen
Ook verouderingswetenschapper David van Bodegom en arts en onderzoeker Rudi Westendorp schrijven over de zegening van staan in hun boek Oud worden in de praktijk – Laat de omgeving het werk doen. Een stukje kuieren met collega’s mag net zo goed. ‘Hippocrates predikte al meer dan tweeduizend jaar geleden dat wandelen het beste medicijn is’, stellen Westendorp en Van Bodegom.
We willen wel meer sporten, minder snoepen en bewuster leven – maar we kunnen geen weerstand bieden aan de verleidingen om ons heen. De oplossing van Westendorp en Van Bodegom: maak kleine aanpassingen thuis, onderweg, op het werk, op school – waardoor je makkelijker gezonde keuzes maakt. Ze hebben een gezellige poster toegevoegd met 33 praktische tips.
U had er vast nog niet aan gedacht: koop klein servies, klein bestek en kleine opscheplepels. Dat sluit aan bij een eerder onderzoek waaruit blijkt dat de grootte van porties, verpakkingen en bestek sinds de jaren vijftig in snackbars allengs is toegenomen. ‘Je eet onbewust minder calorieën maar voelt je net zo voldaan.’ Of: Neem een hond. Dat maakt het vanzelfsprekend om naar buiten te gaan om te wandelen.
Verstop de televisie en jaag alle beeldschermen de slaapkamer uit. Dat blauwe licht van smartphone en tablet verstoort je slaapritme. Investeer in plaats daarvan in een sfeervolle slaapkamer, adviseren Westendorp en Van Bodegom. ‘Seks geeft gezonde stress en maakt hormonen aan waarvan je naderhand goed inslaapt.’
Eet jezelf jonger
Het beste dieet om gewicht te verliezen, remt ook de veroudering af. Althans, dat zegt de jonge Vlaamse arts en onderzoeker Kris Verburgh. We kennen hem van de bestseller De voedselzandloper (350.000 exemplaren en meer dan 63.700 fans op Facebook). Hordes mensen kreeg hij daarmee aan de havermout en kurkuma. Veroudering vertragen is de opvolger en gaat over oud worden. ‘In de toekomst zullen familiefeesten heel uitgebreid worden: kinderen, ouders, grootouders, overgrootouders en overovergrootouders zullen plaatsnemen aan een zeer lange familietafel. Oudere personen zullen er veel jonger uitzien voor hun leeftijd. (…) Het zijn ‘jonge ouderlingen’ of ‘jouderlingen’.
Verburgh gaat in op de vraag of en hoe je het verouderingsproces kunt vertragen. Hij stelt een nieuw model voor: het ‘langer-jongplan’, dat bestaat uit verschillende treden met methodes. Meer daarover in het boek en op de site – met het langer-jongplan als powerpointpresentatie erbij. Het boek leest niet echt soepel, maar de echte fan en aspirant-jouderling zal er geen moeite mee hebben; het eindigt met een aantal recepten, en dat is altijd opwekkend. Neem de Ikariaanse ratatouille (‘zoals die wordt gegeten op het Griekse eiland Ikaria, waar veel 100-jarigen voorkomen’).
Investeer in vrienden
In Blue zones methode – gezond en gelukkig oud worden (‘met week- en menuplanner’) schreef de Amerikaan Dan Buettner een boek over gelukkig en gezond oud worden, dat nu in Nederlandse vertaling verkrijgbaar is. De ‘blauwe zones’ slaan op vijf plaatsen waarvan is opgemerkt dat de mensen heel oud worden. Behalve Ikaria (zie ook tip 3) zijn dat Nicoya in Costa Rica, Sardinië, Loma Linda in Californië en Okinawa in Japan. Wat is hun geheim en wat kunnen wij in het gestreste westen leren en overnemen? Klein tipje van de sluier: eet lokale producten, geen bewerkte producten en weinig vlees. En: investeer in vriendschap en een zinvol leven. Buettner en zijn team hebben in de VS al ‘miljoenen’ aan deze methode geholpen.
Drukte is een keus
Huisartsen, aiossen, coassistenten ervaren vaak grote druk in hun baan. Aan werkdruk valt soms net zo weinig te doen als aan de vallende blaadjes op de treinrails. Toch is het misschien goed eens te luisteren naar Tony Crabbe. Deze bedrijfspsycholoog schreef het aanstekelijke boek Busy, dat in maart/april in Nederlandse vertaling verschijnt. ‘How to thrive in a world of too much’ luidt de ondertitel. Klinkt bekend? Crabbe is onverbiddelijk: we zijn alleen maar druk omdat we geen harde beslissingen nemen. Drukte is een verslaving, een ontwijkmechanisme, eigenlijk is het een van de zeven zonden. ‘Druk zijn is voor sukkels’, zei hij bij RTL Late Night. Busy leert je stap voor stap hoe je betere keuzes kunt maken. En ja, soms zijn die hard: kies voor contact met mínder vrienden (less is more, weet u nog). Iemand die overmatig investeert in goed en diep contact met vijftien goede vrienden en familie, zal daar uiteindelijk wel bij varen. Aldus Crabbe.
Smartphone weg, voer een gesprek
De Amerikaanse Sherry Turkle publiceerde pas Reclaiming Conversation – The Power of Talk in a Digital Age. Socioloog Turkle, verbonden aan MIT, doet al vanaf de geboorte van internet onderzoek naar de manier waarop menselijke relaties veranderen onder invloed van technologie. Eerder schreef ze onder meer Alone Together. ‘Waarom een boek over conversatie? We zijn altijd in gesprek. We sms’en, appen, chatten, mailen.’ Maar dit communiceren gebeurt louter via een scherm. ‘We zijn altijd elders.’ Turkle beschrijft hoe vrienden nieuwe strategieën toepassen om een gesprek gaande te houden terwijl ondertussen de deelnemers hun telefoon checken. Hoe kinderen onder het diner moeten wedijveren met de smartphone van hun ouders. Interessant en ontluisterend zijn de observaties die ze optekent bij een middelbare school in de staat New York. Leraren zeggen: ‘Scholieren vermijden oogcontact’, ‘ze reageren niet op lichaamstaal’, ‘luisteren vinden ze moeilijk’, ‘zijn ze wel in elkaar geïnteresseerd?’, ‘het kan toch niet dat deze hele school het syndroom van Asperger heeft?’ De docenten wijten het aan overmatig communiceren via devices, apparaten, waardoor de scholieren niet langer ‘gewoon’ kunnen communiceren.
Er is goed nieuws: we zijn veerkrachtig, zegt Turkle. Converseren kun je opnieuw leren, evenals het kijken in iemands ogen en het peilen van de stemming. Bewijs uzelf een dienst: leg bij het eerstvolgende goede gesprek dat u voert (oudejaarsavond?) de smartphones uit zicht. Onderzoek toont aan dat alleen al het zíen ervan de conversatie verandert.
Dat gesprek voert u uiteraard staand, of wandelend, met een van uw vijftien allerbeste vrienden, terwijl u Ikariaanse ratatouille van piep-kleine bordjes eet.
-
Marieke van Twillert
Marieke van Twillert werkt sinds november 2015 als journalist voor Medisch Contact. Arbeidsmarkt en loopbaanperikelen hebben haar speciale aandacht. Maar ze volgt ook het levenseindedebat, medische technologie, discussies rond calamiteiten en internationale gezondheid. Een enkele keer maakt ze een uitstapje naar de cultuurpagina’s om een boek te bespreken. Marieke is afkomstig uit de dagblad- en weekbladjournalistiek, ze heeft onder meer gewerkt bij NRC Handelsblad, Intermediair en OneWorld.
- Er zijn nog geen reacties
