‘Onethische kankertesten in Egypte’

Farmaceutische bedrijven houden zich niet aan de Egyptische wetgeving – voor zover aanwezig –, maar ook niet aan hun eigen gedragscodes bij het testen van geneesmiddelen. Dat blijkt uit een vandaag gepubliceerd rapport van de Nederlandse organisatie voor mondiale gezondheid Wemos en onderzoeksinstituut SOMO, samen met de Zwitserse organisatie Déclaration de Berne, die bedrijven kritisch volgt.

Het testen van medicijnen is de laatste jaren verschoven van Europa en de Verenigde Staten naar landen waar de kosten hiervoor lager zijn. Egypte is hiervoor nu na Zuid-Afrika het populairste land van het Afrikaanse continent. De opstellers van het rapport ‘Industry-sponsored clinical drug trials in Egypt: Ethical questions in a challenging context’ noemen de geneesmiddelentesten in Egypte door internationale farmaceutische bedrijven ‘vaak onethisch’ . Onder meer omdat ze de gezondheid van proefpersonen schaden.

Het onderzoek, uitgevoerd door een Egyptische onderzoeksjournalist en een Egyptische mensenrechtenorganisatie, richtte zich op nieuwe medicijnen voor hepatitis C en kanker. Egypte heeft de hoogte prevalentie van hepatitis C ter wereld. Het onderzoek is in 2015 gestart. Vooral de testen van kankermedicijnen, die meer dan de helft van alle testen in Egypte uitmaken, baren de onderzoekers zorgen. Het gaat hierbij met name om de Zwitserse bedrijven Novartis en Roche.

Uit het onderzoek blijkt dat proefpersonen meedoen omdat zij niet aan een reguliere behandeling kunnen komen. In Egypte heeft de helft van de bevolking geen ziektekostenverzekering. Hierdoor is er geen sprake meer van een goed geïnformeerde en vrijwillige beslissing, constateren de onderzoekers. Annelies den Boer van Wemos: ‘Wanneer farmaceutische bedrijven hun medicijnen testen in landen waar mensen geen toegang hebben tot gezondheidszorg moeten zij extra maatregelen nemen om de veiligheid en de rechten van proefpersonen te beschermen.’

De Egyptenaren hebben in veel gevallen geen toegang tot de medicijnen die in hun land getest zijn. Het onderzoek heeft aangetoond dat van een selectie van 24 medicijnen die getest zijn in Egypte, er van 9 alleen een marktregistratie in Europa of de VS is te vinden. Irene Schipper, onderzoeker van SOMO:  ‘Het niet aanvragen van een registratie in een land waar het medicijn is getest, is zowel een schending van internationale ethische richtlijnen als van de eigen gedragscodes van farmaceutische bedrijven.’

Wemos heeft de testen voorgelegd aan artsen, onder meer een Nederlandse oncoloog en een Canadese deskundige op het gebied van klinische geneesmiddelentesten. Zij uitten kritiek op de methodologie van een aantal testen en betwijfelden of er valide wetenschappelijke resultaten uit naar voren zouden komen.

Marieke van Twillert 

• Rapport Industry-sponsored clinical trials in Egypt