Laatste nieuws
Nieuws

Nog vele hindernissen op de weg naar personalized medicine

1 reactie

De weg naar personalized medicine (PM) is nog erg lang en vol met hindernissen. Volgens een rapport van het RIVM moet eerst maar eens worden aangetoond dat 'therapie op maat' nuttig is en moeten artsen daarvan worden overtuigd. Verder is het vaak nog onduidelijk of het testen op een erfelijke eigenschap ook echt de behandeling verbetert.

Naarmate de kennis over factoren die een rol spelen bij het effect van geneesmiddelen op een aandoening toeneemt, zal het bovendien steeds lastiger worden om klinische studies uit te voeren die, volgens de huidige normen, voldoende bewijskracht hebben voor registratie, vergoeding en opname in behandelrichtlijnen. Dit geldt nu al voor aandoeningen die (zeer) zeldzaam zijn. Er is in feite een ander type bewijs nodig, omdat patiënten in de praktijk vaak complexer zijn dan in klinische studies wordt aangenomen, bijvoorbeeld doordat er sprake is van multimorbiditeit en polyfarmacie. Een geluid dat overigens ook valt te destilleren uit een recent advies van de RVS (Raad voor Volksgezondheid en Samenleving).

Een voorbeeld: van verschillende genetische varianten is inmiddels bekend dat ze van belang zijn voor het metabolisme van geneesmiddelen. Deze kennis kan in de praktijk ernstige bijwerkingen voorkomen. Het bewijs dat nodig is om een farmacogeneticatest als praktisch nuttig te beschouwen is echter doorgaans te dun: doordat patiënten in subgroepen worden verdeeld die te klein zijn om voldoende statistische bewijskracht te genereren. Als farmacogenetica al soelaas geeft bij het kiezen van de juiste behandeling, want bijwerkingen worden door verschillende patiënten op verschillende wijzen ervaren en genen zijn niet de enige factoren die het (ongewenste) effect van geneesmiddelen beïnvloeden. Ook voeding, leefstijl en het functioneren van organen, zoals nieren en lever, hebben invloed.

Wil personalized medicine uit de kinderschoenen geraken, dan zit er volgens het RIVM niets anders op dan het wetenschappelijk onderzoek op een andere leest te schoeien. Dat betekent: veel meer leunen op de talloze data die dokters registreren in hun dagelijkse praktijk. Maar dat stelt zeer hoge eisen aan de manier waarop die gegevens verzameld en uitgewisseld worden.  Geen gemakkelijke opgave in de wetenschap dat de gezondheidszorg qua ICT ver achterloopt bij andere sectoren in de samenleving. Volgens het RIVM-rapport zijn databanken nu niet ingericht op zulke nieuwe vormen van dataverzameling, al was het maar omdat de systemen van huisartsen, apothekers en ziekenhuizen slecht of niet met elkaar communiceren.

En dat is nog niet alles: het RIVM ziet nog meer beren op de weg en denkt daarbij aan problemen rond de bekostiging en vergoeding van diagnostiek,  onduidelijkheid over de samenhang tussen diverse wetten en regelgeving die specifiek op personalized medicine van toepassing zijn en last but not least het feit dat er tot op heden in richtlijnen slechts sporadisch iets is opgenomen over PM. Maar dat laatste is gezien de genoemde hindernissen ook niet zo verwonderlijk.

Het RIVM-rapport

Lees ook:

Nieuws farmacogenetica ICT RIVM
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W.J. Jongejan

    huisarts n.p., Woerden

    Personalized medicine is een fors gehypet onderwerp de laatste tijd. Onmiskenbaar zijn er ontwikkelingen die one-size-fits-all-therapieën soms naar de achtergrond drukken. In de oncologie is dat bijvoorbeeld waar te nemen. Maar het is en blijft een z...eer weerbarstige materie. Als er relevante genetische eigenschappen gevonden worden, die specifiek zijn voor een bepaalde tumor, zullen deze tijdens het doorgroeien van de maligniteit ook weer kunnen muteren. Daardoor is wat je op moment A weet, op moment B weer achterhaald. Het vinden van relevante therapie wordt daardoor zeer lastig. De personalized medicine als denkmodel gaat Nederland niet voorbij. In ons land zie je op dit moment sluipend een verdienmodel ontplooit worden waarmee op basis van grote hoeveelheden zorgdata personalized-medicine en de daarmee samenhangende big-data-analyse uitgevoerd gaat worden. Het betreft voornamelijk bilaterale contracten tussen bijv. Philips en SurfSara, maar ook tussen Philips en het Radboud Universitair Medisch Centrum. Duidelijkheid over de toestemming van de patiënt voorafgaand aan het gebruik van de data, over het dataverkeer en de privacy van de patiënt dient gegarandeerd te zijn. Nergens zijn nog uitgebreide beveiligings- en privacy-protocollen geopenbaard en besproken. Het “vrijwillig” laten analyseren van DNA-materiaal in het kader van pesonalized medicine heeft voor betrokkenen grote consequenties. Al was het alleen maar bij het aangaan van levensverzekeringen, bijvoorbeeld bij het afsluiten van een hypotheek. Wat moet men in zo’n geval invullen, wanneer bij de keuring gevraagd wordt of er sprake is van een erfelijke ziekte en of onderzoek van erfelijk materiaal verricht is? Een “ja” leidt tot verdere vragen en tenslotte weigering de verzekering af te sluiten. Het sluipend starten van samenwerkingsverbanden zonder voldoende openbare aandacht voor privacy en datasecurity is geen goede zaak.


 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.