NMDA-antagonisten bij pijnbehandeling

Opioïden worden vaak toegepast bij de behandeling van pijn. Maar dat gebeurt niet zonder problemen. Gebruik van deze middelen kan namelijk leiden tot tolerantie, de ontwikkeling van een abnormale pijnrespons (hyperalgesie), een verminderde effectiviteit bij de behandeling van neuropathische pijn en bijwerkingen als misselijkheid en braken.

Dirk Snijdelaar ging na in hoeverre deze problemen kunnen worden opgelost of verminderd door een gecombineerd gebruik van opioïden en antagonisten van NMDA-receptoren en promoveerde afgelopen woensdag aan de Radboud Universiteit Nijmegen op een proefschrift waarin hij de resultaten van dat onderzoek beschrijft.

Zoals bekend speelt de NMDA-receptor een belangrijke rol in het ontstaan van tolerantie, hyperalgesie en centrale sensitisatie. Snijdelaar bekeek de effecten van drie middelen met antagonistische werking: ketamine, amantadine en methadon.

Snijdelaar concludeert onder andere dat parenterale toediening van een lage dosis ketamine een minimaal invasieve en effectieve toevoeging is aan de behandeling met opioïden van neuropathische pijn bij terminale kankerpatiënten.

Verder stelt hij vast, op basis van een case-serie, dat methadon waardevol kan zijn bij de behandeling van fantoompijn. En ook de resultaten van een pilotstudie bij radicale prostatectomie-patiënten blijken positief: perioperatief en preventief gebruik van amantidine leidt tot een lager postoperatief morfinegebruik, minder wondpijn en een lagere incidentie van pijn als gevolg van blaaskramp.

Meer in het algemeen stelt Snijdelaar vast dat een combinatie van opioïden en klinisch bruikbare NMDA-receptorantagonisten, onder voorwaarden, een opioïdbesparend effect heeft bij acute pijn en verlichtend werkt bij neuropathische pijn. << HM

D. Snijdelaar, Effects of combining opioids and clinically available NMDA receptor antagonists in the treatment of pain, proefschrift 6 juli 2005 Radboud Universiteit Nijmegen