Nivolumab wordt nog beperkt gebruikt

In vier van de twaalf ziekenhuizen die zijn aangewezen om patiënten nivolumab te geven, worden patiënten ook echt met het middel behandeld; zeven andere hebben de medicatie in ieder geval in huis.

Deze vorm van immunotherapie geeft één op de vijf patiënten met niet-kleincellige longkanker een paar jaar extra overleving. Maar de kosten zijn hoog: naar schatting 50.000 euro per patiënt per jaar.
In juli van dit jaar besloot minister Schippers om nivolumab (Opdivo) niet op te nemen in het verzekerd pakket, maar te plaatsen in een zogeheten ‘sluis’. Dat betekent dat het Zorginstituut het middel beoordeelt, terwijl tegelijkertijd met fabrikant Bristol-Myers Squibb wordt onderhandeld over een redelijke prijs. In de tussentijd stelt de fabrikant het middel voor eigen rekening beschikbaar, het zogeheten compassionate use.

De Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) heeft inmiddels twaalf centra aangewezen waar het middel gegeven kan worden. Volgens de Groningse hoogleraar Harry Groen, voorzitter van de werkgroep Longoncologie van de NVALT, worden in het UMCG, het Erasmus MC, de Isala klinieken en (in beperkte mate) het Antoni van Leeuwenhoek patiënten met longkanker met het middel behandeld. De woordvoerder van Bristol-Myers Squibb formuleert het anders: ‘Wij hebben met twaalf centra een contract afgesloten, van elf zijn al aanvragen binnen en aan tien is medicatie geleverd.’

Dat niet alle centra het middel gebruiken komt door problemen met de infrastructuur, zegt Groen: ‘In het UMCG hebben we er straks per week zo’n 25 patiënten bij. Er moet een aparte poli komen, een prikdienst, verpleegkundigen en misschien wel een dokter. Het middel zelf is nog geen verzekerde zorg, maar die infrastructuur is dat in de ogen van het ministerie wél. VWS komt dus niet over de brug, en zorgverzekeraars zijn niet geneigd een voor 2015 afgesloten contract weer open te breken.’ Ziekenhuisbestuurders overleggen met het ministerie over de kwestie.

Afhankelijk van de precieze indicatie kan het middel tot medio mei óf medio juni 2016 op kosten van de fabrikant worden voorgeschreven – voor álle patiënten die daarvoor medisch in aanmerking komen. Groen voorziet een probleem: ‘Stel dat de onderhandelingen stranden en het middel nog niet in het verzekerde pakket is opgenomen, dan zullen we lopende behandelingen per direct moeten stoppen. En worden duizenden patiënten de dupe.’ Bristol-Myers Squibb zal ook dan het patiëntenbelang voor ogen houden, zegt de woordvoerder. Zal de periode van compassionate use dus zo nodig worden verlengd? ‘Het is nog te vroeg om daarover een uitspraak te doen. Maar met het gratis ter beschikking stellen van nivolumab nemen wij al onze verantwoordelijkheid.’

Jaarlijks komen 3000 tot 4000 patiënten met longkanker voor nivolumab in aanmerking. 

Joost Visser

Lees ook:

• Schippers zet duur geneesmiddel in de wacht (10 juli 2015)
• Dure kankerzorg nu nog geen probleem (6 juli 2014)
• KWF wil vrije toegang tot duur geneesmiddel (2 juli 2015)
• Overheid laat tanden zien bij medicijnonderhandelingen (30 juni 2015)
• 'Laat niet alle dure geneesmiddelen toe’ (29 juni 2015)