Nieuwe cholesterolremmers effectief maar duur

Drie nieuwe cholesterolverlagende medicijnen blijken het LDL-cholesterol sterker te reduceren dan ‘gewone’ statines. Het gaat om de monoklonale antilichamen evolocumab, alirocumab en bococizumab. De middelen worden een tot twee keer per maand subcutaan toegediend en zijn de vrucht van genetisch onderzoek bij mensen met een van nature zeer laag LDL-gehalte.

Deze nieuwe klasse van medicijnen worden PCSK9-remmers genoemd: ze blokkeren de werking van het enzym proproteïne convertase subtilisin/kexin 9, kortweg PCSK9. Dit molecuul bindt aan LDL-receptoren en bespoedigt de afbraak daarvan. Doordat het antilichaam de werking van PCSK9 tegengaat, leidt dit tot meer LDL-receptoren op cellen in het lichaam. Daardoor dalen plasmaniveaus van LDL-cholesterol met ongeveer de helft (47%).

Dat blijkt uit een meta-analyse van 24 onderzoeken onder ruim 10.000 mensen door E.P. Navarese e.a. gepubliceerd in Annals of Internal Medicine. De studie laat tevens zien dat de middelen ook het aantal myocardinfarcten en de sterftekans reduceren. En dat de combi van een statine met een monoklonaal antilichaam nog beter werkt dan een PCSK9-remmer alleen.

Commentatoren Miquel Cainzos-Achirica e.a. in dezelfde editie van Annals zijn ‘voorzichtig enthousiast’ over de toepassing van PCSK9-remmers in de kliniek. ‘Voorzichtig’, omdat ten eerste de meta-analyse uitsluitend trials omvatte met een geringe omvang en duur. En ten tweede omdat nog weinig bekend is over bijwerkingen op de langere termijn. Uit studies bij dieren is gebleken dat PCSK9-remmers het glucosemetabolisme kunnen ontregelen. Ook de Amerikaanse geneesmiddelen autoriteit, de FDA, heeft twijfels en wil meer weten over gemelde bijwerkingen op neurocognitief gebied, zoals verwardheid en geheugendefecten.

Op een derde bezwaar tegen de nieuwe medicijnen gaan de commentatoren niet in: de kosten. Kenners hebben al berekend dat het om een zeer dure behandeling gaat: van 6.500 tot 11.000 euro per jaar. Ze voorspellen een fel debat over de inzet van de nieuwe medicijnen.

Henk Maassen

• annals.org, doi: 10.7326/M15-0920 en doi:10.7326/M14-2957
• Blog: In The Debate About Cost And Efficacy, PCSK9 Inhibitors May Be The Biggest Challenge Yet

Lees ook:

• Antilichaam verlaagt cholesterol (21 maart 2012)
• Nieuwe cholesterolremmer veelbelovend (4 oktober 2013)
• Minder diabetes type 2 bij familiaire hypercholesterolemie (12 maart 2015)