Nieuw eiwit tegen hiv

Onderzoekers van het AMC hebben een eiwit (TRIM5α) geïdentificeerd dat hiv-besmetting kan tegengaan. Dit eiwit werkt via het induceren van autofagie; het biologische celproces dat dit jaar nog de Nobelprijs voor de Geneeskunde won. De onderzoekers publiceren hun bevindingen in Nature.

In de mucosa van de vagina of voorhuid bevinden zich gespecialiseerde dendritische cellen, de zogenaamde langerhanscellen. Deze cellen komen bij seksuele transmissie van hiv als eerste met het virus in contact en kunnen besmetting met het virus voorkomen; hoe ze dit laatste echter doen, was tot de ontdekking van TRIM5α onbekend.

Op langerhanscellen bevinden zich lectinereceptoren, genaamd Langerines. Deze langerines kunnen hiv-virussen binden, waarna internalisatie van deze virussen plaatsvindt. Specifieke regulatiemechanismen zorgen er vervolgens voor dat het virus-RNA in het celgenoom ingebouwd wordt. In zo’n geval zijn langerhanscellen geïnfecteerd en kan verdere virusverspreiding plaatsvinden.

Het eiwit TRIM5α is aan langerines gekoppeld en zorgt in samenwerking met andere eiwitten voor de vorming van een autofagosoom dat het hiv-virus omsluit. Na fusie met een lysosoom kan het hiv-virus afgebroken worden, waardoor hiv-infectie wordt voorkomen. Onderzoekers ontdekten dat het stilleggen van TRIM5α in langerhanscellen tot meer virusintegratie, -infecties en -transmissie leidde. Dit onderschrijft de cruciale rol van TRIM5α in het tegengaan van hiv-infecties door langerhanscellen.

De ontdekking van TRIM5α verklaart waarom sommige mensen meer of juist minder vatbaar zijn voor hiv: door genetische verschillen in mensen is het eiwit niet altijd in staat het virus te vernietigen. Daarnaast kan het op den duur leiden tot een behandeling die ook andere cellen in staat stelt om hiv te kunnen vernietigen. Het eiwit zit namelijk in alle cellen van het lichaam, maar alleen in langerhanscellen is het effectief tegen hiv. De onderzoekers zijn inmiddels in staat om dit proces in andere cellen aan te zetten waardoor deze niet meer vatbaar zijn voor hiv.

doi: 10.1038/nature20567