Laatste nieuws
Wetenschap

Nachtwerk is ongezond

Plaats een reactie

Werken tijdens nachtelijke uren verhoogt het risico op diabetes mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten en veroorzaakt tevens slaapproblemen op korte termijn. Dat blijkt uit een advies van de Gezondheidsraad dat deze week verscheen.

Basis van alle schadelijke effecten op de gezondheid is dat nachtwerk de biologische klok verstoort. Volgens de raad kan onder optimaal gecontroleerde omstandigheden de fase van de interne klok maximaal één tot anderhalf uur per dag verschuiven onder invloed van externe stimuli, zoals kunstlicht. Dus wie werkt in een drieploegendienstrooster moet minimaal vijf tot acht opeenvolgende nachtdiensten draaien om een faseverschuiving van het interne dag-nachtritme te krijgen die volledig is gesynchroniseerd met de tijden van nachtwerk. Dat nu blijkt een uiterst lastige zaak; naar schatting ‘slaagt’ slechts 3 procent van de werkers in permanente nachtdienst erin zo’n volledige faseverschuiving te bereiken.

Diabetes

Dat nachtwerk het risico op diabetes en hart- en vaatziekten verhoogt staat volgens de Gezondheidsraad vast. Het risico neemt toe naar de mate van het aantal jaren nachtwerk. Naar schatting loopt het aantal gevallen van diabetes door het doen van nachtwerk op tot 21 van de 100 gevallen van diabetes mellitus onder nachtwerkers. Voor hart- en vaatziekten loopt het naar schatting op tot 23 van de 100 gevallen. Deze schattingen gelden voor nachtwerkers die veertig jaar in nachtdiensten hebben gewerkt, dus zo goed als hun hele arbeidzame leven. Belangrijke verklarende factor is dat nachtwerk het circadiane ritme van de bloeddruk verstoort. Verder laten laboratoriumstudies zien dat het glucosemetabolisme een robuust circadiaan ritme volgt: ’s nachts is de glucosetolerantie lager dan overdag. Dus leidt ’s nachts eten, als de glucosetolerantie laag is, tot een hogere glucosespiegel in het bloed en daarmee tot een groter risico op diabetes. Het tijdstip van voedselinname kan bovendien het circadiane ritme van andere systemen verstoren. Ook tonen laboratoriumstudies dat omdraaien van het slaap-waakritme een verhoging van de ontstekingsfactoren in het bloed tot gevolg kan hebben.

Slaapstoornis

De raad signaleert ook een sterk verband tussen nachtwerk en slaapproblemen, zoals verkorte slaapduur, verslechterde slaapkwaliteit en vermoeidheid. Die komen naar schatting anderhalf tot ruim tweemaal vaker voor bij nachtwerkers dan bij dagwerkers. Er zijn bovendien gevallen beschreven van een specifieke aan nachtwerk gekoppelde slaapstoornis: het shift work disorder (SWD) met onder meer slapeloosheid overdag of overmatige slaperigheid tijdens de dienst, die beide zijn geassocieerd met een werkschema dat overlapt met de normale slaaptijd.

Borstkanker

In 2006 concludeerde de Gezondheidsraad nog dat er een verband bestond tussen het langdurig verrichten van nachtwerk en het vaker optreden van borstkanker. De commissie deed zelf een meta-analyse van de nieuwste onderzoekingen en vond niet langer duidelijke aanwijzingen voor dit verband. Wat niet wegneemt dat er wel enige aanwijzingen zijn voor een verhoogd risico in die groep nachtwerkers met het grootste aantal jaren nachtwerk. Experimenteel onderzoek met onder meer genetisch gemodificeerde proefdieren lijkt erop te wijzen dat verstoring van de interne biologische klok de ontwikkeling van borsttumoren bevordert, maar veel is nog onopgehelderd. Een hypothese is dat melatonine, een van de signaalstoffen voor het circadiane systeem, een beschermende werking zou hebben op het ontstaan van kanker.

Over het verband tussen nachtwerk en andere ziekten doet de raad geen uitspraak; er is te weinig onderzoek verricht en de beschikbare onderzoeken zijn niet altijd relevant.

Nachtwerk is onvermijdelijk. Momenteel werken bijna 1,3 miljoen werknemers (15% van de beroepsbevolking) soms of regelmatig ’s nachts. De meeste nachtwerkers zijn te vinden in de vervoersector (20,8%), de zorgsector (12,9%), de industrie (11,7%) en de horeca (9,8%). Groepen nachtwerkers die extra risico lopen zijn wegens gebrek aan onderzoek niet aan te wijzen.

Het zal niet verbazen dat de Gezondheidsraad adviseert om het werken in de nacht ‘waar mogelijk te beperken’.

Gezondheidsraad: Gezondheidsrisico's door nachtwerk

Lees ook
werk Wetenschap Diabetes borstkanker hart- en vaatziekten gezondheidsraad biologische klok
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.