Laatste nieuws
video

Multiple sclerose net zo goed grijze- als wittestofziekte

1 reactie

Multiple sclerose is net zo goed een grijze- als een wittestofziekte, zegt neurowetenschapper Jeroen Geurts. Dat is even wennen voor de generaties dokters die opgegroeid zijn met een ander idee over de chronische ziekte.

Jeroen Geurts, neurobioloog VUmc


De wetenschappers van het VUmc waren niet de eersten die aantoonden dat er afwijkingen in de grijze stof aantoonbaar zijn bij patiënten met multiple sclerose (MS). Eind 19de en begin 20ste eeuw wezen een paar studies hier al op. Op een enkele oprisping na is daar verder nooit aandacht aan geschonken. Dus werden dokters tot voor kort grootgebracht met het idee dat bij MS vooral de witte stof is aangedaan. En inderdaad raken de axonen ontstoken, ze verlittekenen, oftewel scleroseren. Dat verklaart veel van de lichamelijke problemen die MS-patiënten kunnen hebben: de motorische en sensibele stoornissen, vermoeidheid, visus- en spraakafwijkingen en incontinentie. Maar deze vaak jonge patiënten hebben niet zelden ook cognitieve klachten, zoals concentratie- en geheugenstoornissen. Dat doet meer denken aan grijzestofafwijkingen.

Dat beeld van een wittestofziekte, moet dan ook bijgesteld worden, zei Jeroen Geurts, hoogleraar translationele neurowetenschappelijk onderzoek tijdens zijn oratie aan de VU. ‘Het is net zo goed een ziekte van de grijze stof, van de zenuwcellen zelf.’ Sinds het begin van deze eeuw doen Geurts en zijn collega’s aan het VUmc, in samenwerking met de Nederlandse Hersenbank, onderzoek naar hoe de grijze stof van MS-patiënten aangedaan is. Door pathologisch en geavanceerd MRI-onderzoek kwamen zij erachter dat grijzestoflaesies vaak bij hen voorkomen, en regelmatig zeer uitgebreid zijn. Geurts: ‘Het beeld is wel anders dan de wittestoflaesies: er is wel sprake van demyelinisatie, maar niet van ontsteking. Het is ook niet vergelijkbaar met een ziekte als Alzheimer, waarbij de zenuwcellen zelf uiteindelijk te gronde gaan. Bij MS zien we vooral verlies aan vertakkingen en contactpunten.’ Doordat de zenuwcellen zelf intact blijven, is er doorgaans bij MS-patiënten uiteindelijk nooit sprake van een echte dementie.

De bevindingen van Geurts en de zijnen werden jaren geleden met enige scepsis ontvangen, en nog steeds merkt hij dat veel artsen er nog niet aan willen: ‘Neurologen letten bij MS vooral op de gevolgen van de wittestoflaesies, maar dan maken ze een fout. Die afwijkingen verklaren niet de cognitieve achteruitgang, die bij 70 procent van de MS-patiënten voorkomt en ernstig kan zijn. Ze verklaren wel de schubs, de opvlammingen, maar niet de progressieve achteruitgang.’ Het zou ook kunnen verklaren waarom ontstekingsremmers cognitieve achteruitgang kunnen vertragen, maar niet stoppen. Geurts: ‘Dat roept ook de vraag op, of de afweerreactie wel het primaire probleem is bij MS. Is het niet een proces in het brein zelf, dat een ontstekingsreactie in gang zet? Daar zijn allerlei hypotheses over, maar we weten het nog niet, daar gaan we met meerdere internationale onderzoeksgroepen verder naar kijken.’

De zoektocht naar de oorzaak van MS zou idealiter leiden tot een behandeling ervan. Geurts: ‘Maar we ontdekken de ziekte pas op het moment dat er al sprake is van een ontsteking. Hopelijk zouden we het ziektebeeld in de toekomst tot stilstand kunnen brengen.’

Sophie Broersen



Oratie Jeroen Geurts, Een brede blik op het brein, 19 maart, VUmc


beeld: ANP Photo
beeld: ANP Photo
video Wetenschap
  • Sophie Broersen

    Sophie Broersen was journalist bij Medisch Contact van 2008 tot 2021. Na haar studie geneeskunde en huisartsopleiding ging zij als journalist aan de slag. Bij Medisch Contact schreef zij over geneeskunde en zorg in de volle breedte: van wetenschap tot werkvloer, van arts-patiëntrelatie tot zorg over de grens. Samen met de juristen van de KNMG becommentarieerde zij tuchtzaken. Na haar journalistieke carrière is zij in 2021 weer als arts gaan werken.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W van den Berg

    Huisarts, Rijswijk

    Mijn advies zou zijn te onderzoeken in welke mate mensen met MS een persisterend forsmen ovsle hdbben(functioneel) als daar monoamines doorheen gesluisd worden (de long bypassend)vanwege een ancient functie: bv serotonine, noradrenaline en dopamine, ...dan zullen er allerlei ook cognitieve gevolgen kunnen zijn en moeheid . Een elrgante oplossi g zou kunnen de geeigende therapie voor een PFO uit te voeren, en het effect te broordelen. Cryptogene stroke, duikersziekten, slaapapneu clusterhoofdpijn( oversteken zuurstofarmblied naar li circulatie, daarom werkt 100%O2 wellicht, reactie van vaten op hypoxie-signaaltje), migraine met aura gingen reeds voor, ik voorspel een hyperbole toename.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.