‘Morele moed nodig om sommige risico’s te accepteren’

‘Er is morele moed voor nodig om bepaalde risico’s te accepteren. Wanneer politici en beleidsmakers zich minder laten leiden door maatschappelijke verontwaardiging, dan komt veiligheid ten dienste van goede zorg’. Dat adviseerde Myrthe Lenselink van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) donderdag bij de presentatie van het signalement ‘Veilige zorg, goede zorg?’

Inspecteur-generaal Ronnie van Diemen nam het rapport ‘Veilige zorg, goede zorg?’ in ontvangst. Strekking: de zorg is een risicovolle sector waarin incidenten blijven voorkomen, maar de focus op risicobeheersing kan de kwaliteit van zorg remmen. Het CEG bepleit meer ruimte voor het bespreken van twijfels, prioriteiten, afwegingen en fouten. Van Diemen leek ingenomen met deze koers van het CEG. In de zorg zijn veiligheidssystemen ontwikkeld om gedrag te beïnvloeden, zei ze. ‘Maar daar kun je in doorschieten. Dan loopt de professional vast. Het verhaal moet zijn dat er een richtlijn is en zorgverleners met elkaar de afweging maken wat goede zorg is. Maar dat is uit balans geraakt. De dilemma’s voor zorgverleners zijn steeds groter geworden. Het instituut inspectie kan zomaar op je pad komen en dat genereert angst’, aldus Van Diemen.

Een dag eerder legde minister Sander Dekker van Rechtsbescherming verantwoording af in de Kamer over de rapporten van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) over begeleiding en zorg voor Michael P. De discussie in de Kamer illustreerde volgens Van Diemen dat er veel aandacht is voor wat er niet goed gaat in de zorg, waarbij de vraag is welke koppen moeten rollen. Wat is er nodig om dat te veranderen?, vroeg Van Diemen zich af. ‘Dat vraagt iets van leiders in de zorg en van de opleidingen. Dat vraagt om een mindset van groei en niet van falen. Als we die fase in willen gaan, dan vraagt dat alle aandacht en vrijheden voor professionals om een afweging te kunnen maken. Dat ze een omgeving hebben van groei. Dat is niet wat we nu zien, ook niet bij de IGJ. Daar zal ook soms een fixed mindset zijn omdat er boosheid is bijvoorbeeld.’

Tijdens de discussie kwam aan de orde dat het een tijd duurt voordat nieuw gedachtegoed ook in wetgeving is neergedaald. Als voorbeeld haalde iemand in de zaal de nieuwe Wet zorg en dwang (Wzd) aan, die vanaf januari 2020 de Wet Bopz vervangt: ‘Iedereen ziet al aankomen dat het niet te doen is, de wet is samengesteld door mensen die die kant van de zorg niet zo goed kennen.’ Van Diemen zei daarop: ‘Die wet zit vol punten die tot nieuwe regels leiden, dat zal nauwelijks uitvoerbaar zijn.’ Ze vertelde dat ze die ochtend nog was langsgelopen bij de grote IGJ-projectgroep die zich ‘met rode wangen’ buigt over de vraag hoe de handhaving van de wet moet vormkrijgen en hoe de administratie die eruit voortvloeit, kan worden beteugeld.