Mindfulness even effectief als antidepressiva

Mindfulness-therapie is niet effectiever in de bestrijding van terugkerende episoden van depressie dan langdurig gebruik van antidepressiva. En het is ook niet kosteneffectiever, zo blijkt uit onderzoek van Willem Kuyken e.a, gepubliceerd in The Lancet. Deze ogenschijnlijk ‘negatieve’ uitkomst  is niettemin een klinisch interessante bevinding, want mindfulness-therapie biedt dus dezelfde bescherming tegen de terugval bij depressie als langdurig gebruik van antidepressiva. En dat kan om verschillende redenen een uitkomst zijn. Therapietrouw van patiënten laat immers vaak te wensen over, voor sommige patiënten is een behandeling met antidepressiva gecontra-indiceerd, anderen verdragen de bijwerkingen niet of slecht en weer anderen verkiezen sowieso een psychosociale aanpak boven medicijngebruik.

Mindfulness-based cognitive therapy, zoals de behandeling voluit heet, is ontwikkeld als een psychosociale interventie voor patiënten met terugkerende perioden van depressie en behelst het aanleren van vaardigheden om gedachten en gevoelens te herkennen die duiden op terugval en daar adequaat op te reageren (niet piekeren),  om zo een nieuwe depressie te voorkomen.

Kuyken e.a.  includeerden 424 patiënten, die allemaal drie of meer depressies hadden gehad. Iedereen slikte daarom antidepressiva. Ze werden allen in de eerste lijn behandeld. De helft van hen kreeg mindfulness-therapie en bouwde geleidelijk het medicatiegebruik af; de andere helft bleef gedurende het onderzoek, dat twee jaar duurde, antidepressiva slikken. Bij de start van de trial had geen van de patiënten een depressie. Patiënten in de eerste, mindfulness-groep namen deel aan acht wekelijkse groepssessies en kregen instructies om dagelijks thuis te oefenen. Verder waren er vier follow-upsessies met telkens een tussenpose van drie maanden. De resultaten na twee jaar: van de patiënten die antidepressiva bleven slikken kreeg 47 procent opnieuw een depressie, tegen 44 procent van de patiënten die mindfulness-therapie volgden. Dat verschil bleek niet significant.

Het is een bekend feit dat 80 procent van de patiënten die drie of meer eerdere episodes van depressie hebben door gemaakt, in de daaropvolgende twee jaar een nieuwe depressie krijgen. Wie de effectiviteit van een behandeling wil aantonen, moet daarom de tijd nemen. Te vaak echter hebben trials een te kort tijdsbereik (4 tot 8 weken slechts), aldus commentator Roger Mulder in dezelfde editie van The Lancet. Dat geldt niet voor de ‘pragmatische langetermijnstudie’ van Kuyken e.a , aldus Mulder, die bovendien in de eerste lijn werd uitgevoerd, waar zoals bekend de meeste patiënten met terugkerende depressies worden behandeld. Misschien, zo oppert hij op basis van de resultaten, moeten deze patiënten voortaan allemaal de mogelijkheid krijgen voor mindfulness-therapie te kiezen.

Henk Maassen

thelancet.com DOI: 10.1016/S0140-6736(14)62222-4 en 10.1016/S0140-6736(14)62448-X

Lees ook:

• ‘Mindfulness helpt alleen bij zware depressie’ (27 september 2013)
• Mindfulness voorkomt depressieterugval (16 december 2010)
• Behandelen met meditatie (17 juli 2007)
• Verlichte mandarijnen (14 augustus 2007)