Minder dik bij gebruik antipsychotica

Een combinatie van leefstijlinterventies en toediening van metformine (Glucophage) is het effectiefst tegen gewichtstoename door antipsychotica. Dat melden Ren-Rong Wu c.s. van Central South University in Changsha in JAMA van 9 januari. Zij onderzochten vier groepen van in totaal 128 patiënten in China tussen 18 en 45 jaar, gediagnosticeerd met een eerste psychotische periode van schizofrenie, die na een jaar behandeling met antipsychotica meer dan 10 procent zwaarder waren geworden.

De eerste groep onderging 12 weken behandeling met metformine, de tweede met een placebo, de derde met leefstijlinterventies plus een placebo en de vierde groep met een combinatie van metformine en leefstijlinterventies. Deze leefstijlinterventies bestonden uit psycho-educatie, dieetvoorschriften en een bewegingsprogramma.

Hoewel metformine en leefstijlinterventies (met placebo) afzonderlijk ook leiden tot een noemenswaardige gewichtsafname - de body-mass index (BMI) daalde met gemiddeld 1,2 en 0,5 - blijkt de combinatie het effectiefst: de BMI nam af met gemiddeld 1,8. Opvallend was dat binnen de placebogroep de BMI toenam met gemiddeld 1,2.

Ook bekeken de onderzoekers de insulinewaarden en de insulinegevoeligheid (insulin resistance index, IRI). Op de placebogroep na namen in de andere drie groepen de insulinewaarden af en nam de insulinegevoeligheid toe (afname IRI). Deze effecten zijn het grootst bij de combinatiegroep. Waar deze groep duidelijk verschilt van de metforminegroep wat betreft gewichtsafname, bestaat dit duidelijke verschil er niet tussen insulinewaarden en de IRI. Daarop heeft metformine op zichzelf al voldoende effect. De placebogroep laat juist weer het omgekeerde beeld zien: toegenomen insulinewaarden en afgenomen insulinegevoeligheid (toegenomen IRI).

Aan de hand van de resultaten raden de onderzoekers de combinatie van metformine en leefstijlinterventies aan voor patiënten met gewichtstoename veroorzaakt door antipsychotica. Als leefstijlinterventies om bepaalde redenen niet goed zijn toe te passen, volstaat metformine.

De onderzoekers plaatsen een aantal kanttekeningen bij het onderzoek. Zo is niet bekend of patiënten na het onderzoek op gewicht zijn gebleven of niet. Daarbij zijn de verschillende onderdelen van de leefstijlinterventie niet op hun afzonderlijke effect onderzocht. Ook geven de onderzoekers aan dat verandering in eetlust (een bekend bijeffect van metformine) niet is gemeten en vragen zij zich af in hoeverre de resultaten generaliseerbaar zijn en ook gelden voor patiënten in westerse landen. << RZ

JAMA 2008; 299(2): 185-93