Meer kleine kwalen bij de huisarts

Patiënten hebben tussen 2011 en 2015 vaker de huisarts bezocht voor een kleine kwaal. Meestal ging het om hoesten en huidschimmels. Bij volwassenen tot 65 jaar zijn daarnaast insectenbeten een reden voor een contact, bij patiënten ouder dan 65 is dat vaker om een schaafwond. Het aandeel contacten met de huisarts vanwege kleine kwalen schommelt vrij stabiel rond de 4 procent.

In het algemeen is de vraag naar huisartsenzorg toegenomen, daarmee is ook het aandeel kleinekwalenzorg in absolute getallen gestegen. Deze gegevens zijn afkomstig uit het onderzoek ‘Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk’ dat onderzoeksinstituut Nivel gisteren heeft gepubliceerd.

Kleine kwalen gaan meestal vanzelf over of kunnen met een zelfzorgmiddel worden verholpen, maar patiënten vinden het soms lastig om dat te beoordelen. Iets meer dan de helft van de patiënten met een kleine kwaal verliet de praktijk zonder recept. In 2011 was dat aandeel 58 procent. Vier jaar later was dat nog maar 46 procent. Deze afname impliceert volgens Nivel dat patiënten weliswaar vaker voor een kleine kwaal naar de huisarts gaan, maar dat deze een meer afwachtend beleid voert of de patiënt adviseert om zelfzorgmiddelen te gebruiken.

Bij insectenbeten ligt dat iets anders. Meer mensen gaan naar de huisarts vanwege een tekenbeet, en krijgen ook vaker preventief antibiotica voorgeschreven. Dit laatste is met name te zien vanaf 2015. Dat sluit aan bij de huidige richtlijn waarin het advies wordt gegeven om, in bepaalde situaties, antibiotica profylactisch voor te schrijven, om zo het risico op de ziekte van Lyme te verlagen.

Aanleiding voor het onderzoek waren de veranderingen en verschuivingen in de zorg, waardoor het contact met de huisartsenpraktijk vanwege kleine kwalen mogelijk is beïnvloed. Nivel noemt de bredere beschikbaarheid van zelfzorgmiddelen sinds 2007 via de verkoop in supermarkten en op benzinestations, plus een toename van het aanbod aan betrouwbare kennis rondom klachten en aandoeningen op internet. Ook de totstandkoming van het Eerstelijns-akkoord uit 2013 speelde mee.

Het beschikbaar zijn van meer informatie, al dan niet op internet, lijkt weinig effect te hebben, concluderen de Nivel-onderzoekers. Ze voegen eraan toe dat eerder onderzoek (2016) liet zien dat voor sommige aandoeningen die besproken worden op Thuisarts.nl er wel een afname in het aantal contacten bij de huisarts werd gezien, maar voor een aantal andere klachten niet. ‘Dit geeft aan dat beschikbare informatie niet per definitie leidt tot een afname van het aantal contacten, maar dat dit per klacht kan verschillen.’