Laatste nieuws
A. Alabada en M. Triemstra
6 minuten leestijd
ouderen

Luisteren naar de patiënt

Plaats een reactie

Meepraten over zorgaanbod op servicepunt



Patiënten willen het liefst alle ziekenhuiszorg om de hoek. Onrealistisch, want te duur. Maar dat ze wel degelijk mee kunnen bepalen welke zorg een ziekenhuis op een neven­locatie aanbiedt, bewijst Ziekenhuis Bernhoven.


Veel ziekenhuizen zijn de afgelopen decennia gefuseerd en kleine ziekenhuislocaties zijn gesloten.1 Zorginstellingen kiezen er steeds vaker voor om vanuit grote regionale locaties zorg te leveren. Redenen hiervoor zijn personeelsgebrek en de noodzaak om doelmatigheidswinst te behalen en de kwaliteit te verbeteren.2 Vaak worden de kleine locaties van gefuseerde ziekenhuizen ingericht voor specifieke patiëntenstromen. Hier worden bijvoorbeeld kleine planbare ingrepen en behandelingen uitgevoerd. Soms wordt een locatie omgebouwd tot een buitenpolikliniek met spreekuren, of een centrum voor planbare ambulante zorg, met spreekuren en onderzoeksmogelijkheden.



Natuurlijk worden bij deze plannen wel stakeholders geraadpleegd, zoals de vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties. Maar om goede afwegingen te maken, is het van belang te weten wat de patiënten belangrijk vinden en wensen.3 4 Zonder deze raadpleging is een vraaggerichte invulling van zorgvoorzieningen eigenlijk onmogelijk.



Patiënten stellen hoge eisen aan deskundigheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid van de zorg.5 Ze willen goede zorg dicht bij huis, dus het liefst het beste ziekenhuis in de buurt.6 Maar in een publiek gefinancierd stelsel is het budget te beperkt om deze verwachtingen te realiseren.7 Onderzoek naar prioriteiten van patiënten is een belangrijk hulpmiddel om keuzen te maken.8 Het vergroot bovendien de betrokkenheid en het begrip voor het stellen van priori­teiten in de zorg.9



Geplande sluiting


Ziekenhuis Bernhoven ontstond 1 januari 2000 uit de fusie tussen het Sint Anna Ziekenhuis in Oss en het Sint Joseph Ziekenhuis in Veghel. Het voornemen om één nieuwe locatie te bouwen op een centrale plaats in het verzorgingsgebied, stuitte aanvankelijk op veel verzet. Veel patiënten betreurden de geplande sluiting van hun ziekenhuis. Door de fusiestop, die de Tweede Kamer had bedongen, is de bouw van dat nieuwe ziekenhuis in Uden-Noord een aantal jaren uitgesteld. Uiteindelijk gaf VWS-minister Hoogervorst in 2005 toestemming, op voorwaarde dat met vertegenwoordigers van  patiënten zou worden overlegd over de invulling van centra voor ambulante ziekenhuiszorg op de locaties in Oss en Veghel.10



Omdat de reistijd naar het nieuw te bouwen ziekenhuis in Uden-Noord voor patiënten bijna verdubbelt (van gemiddeld 7,5 naar 13,3 kilometer), moeten de ziekenhuisservicepunten in Oss en Veghel ambulante ziekenhuiszorg dicht bij huis bieden. Deze servicepunten richten zich vooral op chronische en oudere patiënten met specifieke aandoeningen.11 In opdracht van het ziekenhuis heeft het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel) de wensen van deze patiënten in het verzorgingsgebied van het ziekenhuis onderzocht.12 Het Nivel  benaderde daartoe ruim tweeduizend 65-plussers en chronisch zieken met een vragenlijstonderzoek. 1477 patiënten stuurden de vragenlijst terug (respons 72 procent).



Het Nivel vroeg welke functies patiënten in de ziekenhuisservicepunten verwachten en aan welke voorwaarden de ziekenhuiszorg moet voldoen. De onderwerpen van de vragenlijst zijn gebaseerd op thema’s die in een focusgroepsdiscussie (met vertegenwoordigers van ouderen- en patiëntenorganisaties) en een literatuurstudie naar voren waren gekomen. Daarnaast heeft het Nivel 75 patiënten in een keuze-experiment (vignetonderzoek) gevraagd of zij in de toekomst naar het ziekenhuis gaan of naar het dichtstbijzijnde servicepunt.



De levensverwachting en het zorggebruik van de 65-plussers en chronisch zieken in het verzorgingsgebied van Ziekenhuis Bernhoven wijken nauwelijks af van de landelijke gemiddelden.13 Ook de leeftijdsverdeling is representatief, al slaat de vergrijzing in de regio relatief sterker toe.14 Wat betreft de verwachtingen van ouderen en chronisch zieken ten aanzien van ziekenhuisservicepunten, geven de resultaten een representatief beeld voor de landelijke situatie.



Diagnostisch onderzoek


Ouderen en chronisch zieken wensen op de ziekenhuisservicepunten vooral mogelijkheden voor (diagnostisch) onderzoek (zie de tabel). Een ruime meerderheid vindt dat er ook spreekuren moeten komen. Patiënten geven prioriteit aan spreekuren voor de meest voorkomende ziekten en aandoeningen. Gegeven de onderzoekspopulatie zou dit dan vooral moeten gaan om diabetes, hart- en vaatziekten, longziekten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Patiënten hechten een groter belang aan spreekuren met specialisten dan aan spreekuren met gespecialiseerd verpleegkundigen.



Paramedische zorg (fysiotherapie, ergotherapie, diëtetiek en logopedie) op de servicepunten acht meer dan de helft van de respondenten belangrijk. Ruim de helft van de patiënten zou graag een uitleen- of verkooppunt voor hulpmiddelen zien op de servicepunten. Ouderen en laagopgeleiden hechten aan een informatiebalie en hulpmiddelencentrum en de helft van de patiënten vindt een apotheek wenselijk.



Uit de enquête blijkt dat patiënten het liefst een breed zorgaanbod zien. Dit is te realiseren door het ziekenhuisservicepunt in te bedden in een breed zorgsteunpunt, waarin ook andere partijen (paramedici, apothekers en de gemeente) zich kunnen vestigen en diensten kunnen aanbieden. Het ziekenhuis hoeft deze aanvullende dienstverlening dan niet zelf te regelen. Dit biedt verschillende zorgaanbieders de mogelijkheid om te overleggen over samenwerking binnen een breed zorgsteunpunt.



De eigen specialist


Ouderen en chronisch zieken stellen duidelijke voorwaarden aan de zorg op de servicepunten. De eerste voorwaarde is continuïteit van ziekenhuiszorg. Dit betekent dat patiënten steeds dezelfde of ‘eigen’ specialist kunnen zien en dat er goed overleg is tussen hun zorgverleners. Beide aspecten vindt 93 procent belangrijk of van het allergrootste belang. Ook de planning en tijdigheid van zorg vinden patiënten belangrijk. Patiënten moeten binnen twee weken een afspraak kunnen hebben bij de specialist, vindt 96 procent. En verschillende afspraken moeten liefst aansluitend op één dag worden gepland, vindt 90 procent. Driekwart van alle patiënten hecht eraan dat bij het plannen rekening wordt gehouden met hun voorkeur voor een dag of tijdstip en dat zij niet langer dan vijftien minuten in de wachtkamer hoeven te wachten.



Patiënten willen dat de zorg dicht bij huis is, 86 procent vindt dit zelfs heel belangrijk. 83 procent van de patiënten wil dat alle zorg op één en dezelfde locatie beschikbaar is, die zowel met de auto (86 procent), met openbaar vervoer (83 procent) als met de deeltaxi (75 procent) goed bereikbaar moet zijn.   


Patiënten voor wie het servicepunt dichter bij huis is dan het nieuwe ziekenhuis, prefereren het servicepunt voor onderzoek en spreekuren. Ruim twee derde van deze patiënten wil er ook naartoe voor een spreekuurafspraak. Vooral voor kortdurende consulten of controles willen patiënten naar de dichtstbijzijnde locatie. Voor onderzoek en afspraken ter voorbereiding op een operatie wil 57 procent van de patiënten naar het dichtstbijzijnde servicepunt. De bereidheid van patiënten om naar het ziekenhuis te reizen dat verder weg is gelegen, is voor preoperatieve screening groter dan voor andere afspraken voor diagnostiek en spreekuren.


Uit het keuze-experiment (vignetonderzoek) blijkt dat de keuze voor een bezoek aan het dichtstbijzijnde servicepunt of het ziekenhuis vooral wordt bepaald door het kunnen zien van de eigen specialist, de wachtlijst en de mogelijkheid van aansluitende afspraken. Verder zullen patiënten zonder auto vaker kiezen voor een bezoek aan het dichtstbijzijnde servicepunt, dan patiënten met een auto. Voor deze laatste groep speelt de reisafstand een ondergeschikte rol. 



Prioriteiten


Oudere en chronisch zieke patiënten willen op de voor hen dichtstbijzijnde (ziekenhuis)locatie in elk geval voor de meest voorkomende aandoeningen terechtkunnen voor onderzoek en spreekuren met hun eigen specialist. Ook paramedische consulten, informa­tiebalies, zorgloketten en een uitleen- of verkooppunt van hulpmiddelen vindt de helft van de patiënten (heel) belangrijk. Bij het inrichten van locaties voor planbare en ambulante zorg, zoals buiten­poliklinieken of bij de opzet van regionale zorgsteunpunten kan hiermee rekening worden gehouden.



Alhoewel patiënten belang hechten aan veel zorgfuncties en kwaliteitsaspecten, kunnen zij hierbinnen wel degelijk prioriteiten aangeven. Onderzoek maakt die prioriteiten duidelijk. De voor­keuren van patiënten zouden moeten worden vertaald in het aanbod en het beleid van ziekenhuizen, zodat bij reorgani­saties daadwerkelijk vraaggericht invulling wordt gegeven aan ziekenhuis­locaties.



drs. A. Albada, onderzoeker Nivel


dr. M. Triemstra, onderzoeker Nivel



Correspondentieadres:

a.albada@nivel.nl

;


cc:

redactie@medischcontact.nl

.



Geen belangenverstrengeling gemeld.






Zorgwens in ziekenhuisservicepunten



Literatuur:


1. Hartog M. Effecten van marktstructuur en gedrag op het resultaat van algemene ziekenhuizen. Tilburg: Universiteit van Tilburg, 2004. 2. Casparie AF. Rapport inzake de toekomstige ziekenhuiszorg in de regio Oss-Uden-Veghel. Hattem: 2001. 3. RVZ. Naar een meer vraaggerichte zorg. Zoetermeer: Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, 1998. 4. Kraan WGM van der. Vraaggericht en vraaggestuurd, een literatuuronderzoek naar vraaggerichtheid en vraagsturing in de gezondheidszorg. Rotterdam: Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg, 2001. 5. Janse AFC, Hutten JBF, Spreeuwenberg P. Patiënten oordelen over ziekenhuizen II: ervaringen en meningen van patiënten in 37 Nederlandse ziekenhuizen. Utrecht: Nivel, 2002. 6. Rijen AJG van. Internetgebruiker en kiezen van zorg. Zoetermeer: RVZ, 2003. 7. Rosén P, Karlberg I. Opinions of Swedisch citizens, health-care politicians, administrators and doctors on rationing and health-care financing. Health Expectations, 2002; (5): p.148-155. 8. Moayyedi P, Wardman M, Toner J, Ryan M, Duffett S. Establishing patient preferences for gastroenterology clinic reorganization using conjoint analysis. Eur J Gastroenterol Hepatol, 2002; 14(4): p.429-433. 9. Rosén P. Public dialogue on health care prioritisation. Health policy, 2006; 79(1): p.107-116. 10. Boereboom MJ. Verklaring concentratienieuwbouw ziekenhuis Bernhoven. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2006. 11. Ziekenhuis Bernhoven. Zorg voor de toekomst; Basisprogramma nieuwbouw, flexibel en doelmatig met een menselijke maat. Oss/Veghel: ziekenhuis Bernhoven, 2006. 12. Albada A, Triemstra M. Ziekenhuis met servicepunten, wat willen patiënten van ziekenhuis Bernhoven? Utrecht: Nivel, 2006. 13. RIVM. Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationale Atlas Volksgezondheid.

http://www.zorgatlas.nl

> versie 3.5. 14. Prismant. Prisma management facetten 2004, ziekenhuis Bernhoven. Utrecht: Prismant, 2004.



Klik hier voor het PDF van dit artikel



Nivel-rapport:

Ziekenhuis met servicepunten, Wat willen patiënten van ziekenhuis Bernhoven?,

Akke Albada, Mattanja Triemstra, NIVEL 2006.

ouderen
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.