Laatste nieuws
Blog

Les in nederigheid

3 reacties

Inmiddels werk ik een paar maanden als jeugdarts op het asielzoekerscentrum in Amsterdam. En nu ik mijn draai begin te vinden, lijkt er een scheiding te ontstaan tussen mijn ambities en dat wat de mensen echt van me willen.

Na mijn eerste spreekuren dook ik de literatuur in. Ik las proefschriften, maakte contact met een aantal onderzoekers,  en zat ’s avonds nog gepassioneerd na te denken over mijn zelfbedachte missie. Kortom, ik zat in zo’n kostbare, maar soms teleurstellende flow, waarbij ik mijn werk opnieuw dacht uit te vinden…

Wat ik al snel merkte is, dat onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van de kinderen van vluchtelingen een hot topic is. Er zijn kinderartsen, jeugdartsen, psychiaters en tropenartsen die menen dat er zo snel en uitgebreid mogelijk gescreend moet worden op infectieziekten, hemoglobineafwijkingen en posttraumatische stressstoornis. Kortom: de vluchteling schijnt verschrikkelijke risico’s bij zich te dragen. En sterker nog, deze kinderen worden erg zielig gevonden.

Voordat ik op het azc kwam werken, dacht ik er ook zo over.  Maar inmiddels hebben de ervaringen in mijn spreekkamer mij met andere ogen doen kijken.

Ik zie dat de meeste Syrische vluchtelingen respect en ontzag verdienen. En een enorme flexibiliteit en levenskracht aan de dag leggen. Ze hebben een reis met enorme gevaren getrotseerd. Ze hebben beslissingen genomen, waarvan ik niet weet of ik daartoe in staat zou zijn. En als je dan eindelijk op een veilige plek bent aangekomen, is dan het eerste wat je nodig hebt een screening op PTSS? Of wil je meteen je kind laten prikken voor een  analyse ten bate van onderzoek?

Recentelijk had ik een vervolgconsult met een moeder met drie kinderen. Een responsieve, zorgzame moeder. Ze vroeg aan het einde van het consult aan haar oudste zoon of hij de twee jongsten mee wilde nemen naar de gang, zodat ze even met mij alleen kon zijn.

Ze vertelde dat ze met me wilde praten over iets, waar ze nog niet over had durven praten sinds haar vertrek. De tolk vertaalde haar dilemma: haar kinderen waren opgeëist door het leger van een politieke groep. Ze waren nog geen 10 jaar, maar, zei ze, ze selecteren op lengte. En mijn kinderen zijn lang, net als de Nederlandse kinderen. De soldaten zouden terugkomen. En als we hen onze kinderen zouden weigeren, zouden ze mijn man ophangen. We zijn meteen weggegaan, in de nacht.

Maar, mevrouw, zei ze, mijn man en ik houden van ons land. Ik weet niet of ik met mijn man hierover kan praten, want ik wil hem geen extra verdriet aandoen.

Heb ik het goed gedaan, mevrouw? Ze keek me vragend aan; de tranen rolden over haar gezicht. De tolk werd stil.

Ik vertelde haar dat ik ook moeder was. En dat ik zou hopen dat ik zo dapper was als zij, als ik ooit in zulke verschrikkelijke omstandigheden een beslissing zou moeten nemen.

Ze droogte haar tranen. Haar gezicht ontspande zich. Ze was zichtbaar opgelucht.

Ik zei nog wat over het nut van praten en gaf een verwijsoptie. Maar ze stond al op en negeerde mijn hand, sloeg haar armen om mij heen.

Toen trok ze haar jurk recht en liep de spreekkamer uit naar haar kinderen.

Inmiddels neem ik genoegen met mijn werkelijke taak. En dat is: luisteren naar wat deze mensen van mij vragen. En een bijdrage leveren aan het proces van normalisatie. Eerst naar school en naar een huis. Weer spelen en leren. En mocht er daarna nog trauma zijn, mogen de ouders dan alsjeblieft zelf bepalen of en wanneer ze daar hulp voor willen?

Ze zijn ontredderd, ontheemden in rouw. Maar hulpeloos zijn ze zeker niet.

  • Jeanne-Marie Hament

    Jeanne-Marie Hament is stafarts in Rivierenland bij STMR. Momenteel doet zij de specialisatie tot arts maatschappij en gezondheid. Daarnaast is zij hoofdredacteur van het blad JA! van de vereniging van jeugdartsen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Els Jonker

    jeugdarts, Deventer

    Prachtige blog! Goed luisteren en aansluiten bij wat ouders willen is zoo belangrijk. Tegelijk weten we dat vluchtelingenkinderen vaak veel hebben meegemaakt en dat PTSS hun ontwikkeling en gezondheid zeer negatief kan beïnvloeden. En dat een screeni...ng met een korte vragenlijst als de CRIES-13 kan helpen die kinderen te herkennen die professionele hulp verdienen. Ouders blijken PTSS van hun kind lang niet altijd te herkennen, dat zal voor vluchtelingenouders waarschijnlijk nog sterker gelden. Tegelijk hebben velen van hen de (vaak onuitgesproken) vraag wat de impact is van alles wat ze meegemaakt hebben op hun kind. Toch maar screenen dus, lijkt me.

  • Saapke Engel Quaak

    Vervangend jeugdarts , GGD Hart voor Brabant

    Met deze blog ben ik het geheel eens. Echter dan ook in de reguliere jeugdgezondheidszorg meer tijd voor deze mensen en een tolk met vergoeding.
    Dergelijke moeilijke gesprekken kan ik niet met handen en voeten voeren. En in hun eigen taal kan iedere...en ook gevoelens beter uitdrukken.
    Pas als daar tijd en ruimte voor is
    ,kun je ook daadwerkelijk een goed gesprek met preventie zorg leveren in de vorm van het luisteren oor.
    Saapke

  • M. van Oostwaard

    Gynaecoloog, Rotterdam

    Beste Jeanne-Marie Hament,

    Dank voor deze prachtige blog. Het heeft me ontroerd. Ik zie in mijn spreekkamer ook Syrische vluchtelingen en heb groot respect voor hen, zoals ik respect heb voor alle mensen die in staat zijn om in zulke gewelddadige g...ebieden te overleven en te ontvluchten. Wanneer ze in mijn spreekkamer zijn, zijn ze al een fase verder, hebben een eigen huis en zijn bezig een bestaan op te bouwen. Het zijn mensen met een grote flexibiliteit, die bewonderingswaardig goed de weg weten te vinden.

    Maar ze hebben ook echt verschrikkelijke dingen meegemaakt. Dingen die nog een plek moeten krijgen, en dat in een periode waarin ze ontheemd zijn en een nieuw thuis moeten vinden. Ik ervaar toch regelmatig de effecten van trauma.

    Of er plaats is voor screening voor PTSS in een asielzoekerscentrum kan ik niet over oordelen. Het kan jaren duren voor een PTSS zich manifesteert. Maar het is voor autochtonen soms al heel erg moeilijk om aan te geven dat er iets meer aan de hand is en daarna nog de juiste weg te vinden.
    Het begint inderdaad met luisteren. Maar soms heeft een mens een klein beetje hulp nodig om de eerste stap te zetten. Actief zorg aanbieden en wegwijs maken past daarbij, zonder iemand hulpeloos te noemen. Ik kan me indenken dat het af en toe lastig is om daar tussen te manoeuvreren.


 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.