‘Kunstobservatie maakt betere dokters’
4 reactiesEen groep van 27 geneeskundestudenten in Nijmegen volgt onder leiding van kunstenaars zoals Hans Aarsman en Roy Villevoye en medisch professionals van het Radboudumc de komende weken zeven masterclasses kunstobservatie. Dat doen ze in kunstenaarsateliers, museum More in Gorssel en de Hermitage in Amsterdam. De eerste bijeenkomst was afgelopen zaterdag.
Een van de initiatiefnemers is hoogleraar oogheelkunde Jan Keunen. Hij legt uit dat goed kunnen observeren een belangrijke vaardigheid is voor het stellen van een diagnose, ‘omdat observatie de patroonherkenning stimuleert’. Kunstenaars kijken volgens hem vaak vanuit een breed perspectief. ‘Doel is om de studenten te leren vanuit net zo’n breed perspectief hun patiënten te observeren om beter diagnoses te kunnen stellen.’ Het idee komt niet uit de lucht vallen: ‘Er is Amerikaans wetenschappelijk onderzoek dat laat zien dat kunstobservatie inderdaad de diagnostische vaardigheden verbetert. Reden waarom het aan Stanford , Yale en Harvard een facultatief onderdeel is van het medisch curriculum.’ Bovendien, zo weet Keunen, zijn er aanwijzingen dat kunstobservatie ook creatief denken en het empathisch vermogen stimuleert.
Keunen: ‘We laten de studenten in kleine groepjes en onder begeleiding kijken naar kunst en opdrachten uitvoeren. Na afloop is er plenaire discussie over hun ervaringen. Zo laten we ze bijvoorbeeld tien minuten naar een schilderij kijken, zetten ze er dan met de rug naartoe en stellen vragen als: wat was de kleur van de lijst? Wat is de titel van het schilderij? Of, bij een portret: had deze persoon een moeilijk of een makkelijk leven?’
Het Radboudumc gaat onderzoek doen naar de effecten van de masterclasses. Onderzoek dat overigens, zo laten volgens Keunen die Amerikaanse studies ook zien, niet altijd gemakkelijk is qua methodiek en uitvoering.
Eerder was er al een soort pilot waaraan uitsluitend hoogleraren deelnamen. ‘Opvallend was dat ze vooral op details bleken te letten, en veel minder oog hadden voor het grote geheel’, zegt Keunen.
De masterclasses zijn steeds op zaterdag, en leveren de studenten geen punten op. In september start een nieuwe reeks waarvoor studenten geneeskunde en biomedische wetenschappen zich nu kunnen opgeven.
Henk Maassen
Jan Keunen
hoogleraar oogheelkunde,
Voor collega Bonte hieronder een greep uit de reeks wetenschappelijke artikelen in gerenommeerde tijdschriften over kunstobservatie in het medisch curriculum. Met als gemeenschappelijk doel precies wat Bonte in zijn commentaar adviseert: de vaardighe...id trainen om goed naar patiënten te kijken en te luisteren.
Boisaubin EV, Winkler MG. Seeing patients and life contexts: the visual arts in medical education. Am J Med Sci. 2000;319:292-6.
Dolev JC, Friedlaender LK, Braverman IM. Use of fine art to enhance visual diagnostic skills. JAMA. 2001;286:1020-1.
Elder NC, Tobias B, Lucero-Criswell A, Goldenhar L. The art of observation: impact of family medicine and art museum partnership on student education. Fam Med. 2006;38:393-8.
Naghshineh S, Hafler JP, Miller AR, et al. Formal art observation training improves medical students’ visual diagnostic skills. J Gen Intern Med. 2008;23:991-7.
Shapiro J, Rucker L, Beck J. Training the clinical eye and mind: using the arts to develop medical students’ observational and pattern recognition skills. Med Educ. 2006;40:263-8.
Klugman CM, Peel J, Beckmann-Mendez D. Art Rounds: teaching interprofessional students visual thinking strategies. Acad Med. 2011;86:1266-71.
Kirklin D, Duncan J, McBride S, Hunt S, Griffin M. A cluster design controlled trial of arts-based observational skills training in primary care. Med Educ. 2007;41:395-401.
Perry M, Maffulli N, Willson S, Morrissey D. The effectiveness of arts based interventions in medical education: a literature review. Med Educ.2011;45:141-8.
J.T te Gussinklo
Voormalig Internist, ZWOLLE
Wanneer stappen de jonge dokters uit in Zwolle (de Fundatie)?
dutchbuttonworks.com/2016/05/kunstobservatie-maakt-betere-dokters/
W.J. Duits
Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland
Brede blik, brede belangstelling, open staan voor de omgeving, nieuwsgierig zijn, brede algemene ontwikkeling en kennis van zaken. Dat lijken me toch de beste ingrediënten om als basis te hebben als arts. Kunst kijken hoort daar zeker bij en belangst...elling hebben voor de wereld om je heen. Maar laten we niet vergeten om dit te kunnen heb je wel een brede intelligentie nodig en deze intelligentie heeft uitdaging nodig, uitdaging om te denken, buiten kaders te kunnen gaan. Intelligentie is nodig geleerde theorie te kunnen toepassen en kennis te kunnen combineren. Wordt de intelligentie van onze studenten nog wel op deze wijze uitgedaagd? Is er wel oog en oor voor vorming in het vak? Zijn onze opleidingen niet aan het verworden tot protocol geneeskunde, meer een HBO aanpak, dan nog een Universitaire?
Het is een mooi initiatief, maar bedt het in een bredere context, niet alleen in het kader van beter observeren, maar in de context van kijken naar de Wereld om je heen.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen Nederland
Guttegutteguttegut... Men een semi-wetenschappelijk sausje moeten we nu weer verplicht naar schilderijen en andere kunst gaan kijken, want daar worden we betere dokters van... Heeft de waarde hoogleraar Jan Keunen al eens onderzocht of het helpt om i...n de boeken te kijken of de vakliteratuur bij te houden? En helpt het wellicht ook om in plaats van naar kunst naar patiënten te kijken en goed naar hen te luisteren? Het zou me toch werkelijk verbazen als dit ook het observatie- en empathisch vermogen verhoogt. Wellicht is dit ook een waardeloos, pseudowetenschappelijk flutonderzoekje waard? Tjongejonge, wat een treurigheid...