KNMG: Verstand

Het lijkt zo logisch: een meldplicht voor kindermishandeling. Kindermishandeling komt veel voor en heeft grote gevolgen voor het verdere leven van mensen. Kindermishandeling moet dus krachtig worden bestreden en een meldplicht lijkt dan heel aantrekkelijk.

Maar zo simpel is het niet. Was het maar zo. Dan had de KNMG allang een meldplicht ingevoerd. De nadelen van een meldplicht zijn namelijk groter dan de voordelen en daarom heeft de KNMG ook gekozen voor een meldcode. En gelukkig denkt minister Rouvoet er net zo over. Hij wil een meldcode wettelijk verplicht stellen voor alle beroepskrachten en instellingen die met kinderen werken. Dat is verstandig van hem.

Een meldplicht kan leiden tot een stuwmeer aan – ook veel onterechte – meldingen. Daardoor wordt het moeilijker het kaf van het koren te scheiden en wordt ook veel onnodige schade aangericht. Ook kan een meldplicht de toegankelijkheid van de zorg op het spel zetten. Juist mensen die hun kinderen mishandelen, zullen minder snel de hulp van een arts inroepen als zij weten dat deze verplicht is te melden. En dat willen we natuurlijk juist niet. Mensen die hun kinderen mishandelen, hebben juist dringend hulp nodig.

En een meldplicht kent nog een ander gevaar. Defensief gedrag. ‘Als ik maar meld, heb ik gedaan wat ik kon. Dan moet het AMK of de Raad voor de Kinderbescherming het verder maar opknappen.’ Afschuiven van verantwoordelijkheid dus. En ook dat is niet wat we willen. We willen juist dat artsen verantwoordelijkheid nemen. De nieuwe meldcode van de KNMG, nu bijna een half jaar in werking, heeft vóór alles actiebereidheid op het oog.

En voor de goede orde: dat hoeft niet per se een melding te zijn. De meldcode verlangt dat een arts bij een vermoeden van kindermishandeling in actie komt, gericht op hulpverlening. Die ruimte laat de meldcode. Als hulp wordt geaccepteerd en die hulp kan het risico op schade afdoende wegnemen, is dat te prefereren. Dan moet de arts wel de vinger aan de pols houden, ‘monitoren’ in termen van de meldcode, maar een melding is dan niet vereist.

Melden is ook geen doel van de meldcode, melden is een middel. Een middel om het zorgvuldig bewaarde geheim dat kindermishandeling vaak is, open te breken en hulp op gang te brengen. Het streven is dus niet om artsen per se meer te laten melden. Het streven is om artsen verantwoordelijkheid te laten nemen. Bij een reële kans op schade houdt die verantwoordelijkheid overigens wel een melding in.

En ten slotte is het een misvatting te denken dat een meldplicht de tuchtrechter op afstand zal houden zoals sommigen misschien doen. Een meldplicht verschuift dat probleem alleen maar. Met een meldcode lopen artsen altijd een (klein) risico om door de tuchtrechter op de vingers te worden getikt omdat zij te snel of onzorgvuldig hebben gemeld. Bij een meldplicht verschuift de discussie naar de vraag of sprake was van mogelijke kindermishandeling of niet. Een discussie die bij de tuchtrechter vast ook niet makkelijk tot klaarheid wordt gebracht.

We moeten dus niet zwichten voor meldplichten en andere ogenschijnlijk daadkrachtige oplossingen. Dat is het paard achter de wagen spannen. We moeten ons verstand blijven gebruiken en de meldcode de kans geven die hij verdient.   

Robinetta de Roode, jurist, beleidsmedewerker KNMG

Correspondentieadres:

r.de.roode@fed.knmg.nl