Laatste nieuws
3 minuten leestijd
Federatienieuws

KNMG: Risico, recht en ratio

Plaats een reactie

Het overkomt me geregeld. Een woord of concept dat sluimert in mijn (onder-)bewustzijn, wordt geactiveerd en duikt vervolgens overal op. Hoe kan het dat ik niet eerder heb stilgestaan en nagedacht over zoiets belangrijks? Ik ontkom niet aan verdere uitdieping. Maar of ik er zoveel wijzer door word?



Recent gebeurde dit met de vraag of de normatieve aanknopingspunten voor de manier waarop mensen moeten omgaan met informatie over gezondheidsrisico’s wel toereikend zijn.  Startpunt was de zoveelste discussie over de uitbreiding van prenataal onderzoek op syndroom van Down en neuralebuisdefecten tot alle zwangeren. De gebruikelijke carrousel van vragen die steeds gesteld maar nooit beantwoord worden, volgde: is het risico op Downsyndroom hoog genoeg? Loont screening wel? Welk gewicht geven we aan het risico van iatrogene effecten en aan het foutpercentage? Op metaniveau schort het aan een samenhangende visie op zin en onzin van screening. Knopen worden niet doorgehakt. Uit armoede wordt de beslissing naar het individuele niveau doorgeschoven, met de vermaning aan artsen om drang te vermijden en de counselling vooral non-directief te houden. Patiënten staan dan vaak met lege handen, want methodes voor begeleiding bij dit soort risicotaxaties ontbreken nagenoeg. 



Mijn aandacht werd verder geprikkeld toen een Amsterdamse automobiliste in een wilde achtervolging een van haar tasjesdieven doodreed. Vervolging wegens ‘doodslag’ dreigt, als blijkt dat er een aanmerkelijke kans op een dergelijk fataal gevolg van haar handelen bestond en zij dit risico bewust heeft aanvaard. De rekening voor impulsief gedrag komt altijd achteraf en kan hoog uitvallen. Vereist het strenge strafrecht dan dat wij ons altijd gedragen als rationele wezens die zich bewust zijn van risico’s en die ook verdisconteren? Of geldt dat toch ook weer niet altijd?



Het blijft tobben. Dat illustreert een recente beslissing van de Hoge Raad. Tot twee keer toe blijkt de Raad het niet eens met de manier waarop een hof de risico’s kwalificeert in de zaak van een man met hiv die onbeschermd seksueel contact had met een minder (16-)jarige jongen. Het Hof Leeuwarden vond dat er sprake was van ‘poging tot doodslag’. De Hoge Raad vindt daarvoor de kans op overlijden aan hiv - gelet op de huidige behande-lingsmogelijkheden - te gering. Anders dan het Hof Arnhem vindt de Hoge Raad dit ook geen ‘poging tot zware mishandeling’. De ingeschakelde deskundige schatte in dit specifieke geval de kans op overdracht van hiv 1 op 200 tot 300. ‘Geen aanmerkelijk risico’ vindt de Hoge Raad. Persoonlijk heb ik meer sympathie voor de redenering van de advocaat-generaal die voorstelde bij de risicotaxatie ook te letten op de ernst van het gevolg (levenslang zware medicijnen slikken) en het gemak waarmee de verdachte afdoende voorzorgsmaatregelen had kunnen treffen.



Zo’n redeneertrant is gebruikelijk in de gezondheidszorg bij de vraag over welke risico’s van een behandeling de patiënt moet worden ingelicht. Vuistregel is dat een risico op een ernstig gevolg moet worden meegedeeld, hoe klein het risico ook is. Naarmate de ingreep minder noodzakelijk is, klemt dit meer. Een eenduidige ondergrens, bijvoorbeeld een risico van minder dan 5 procent waarbij niet hoeft te worden verteld, is er niet. Voor de praktijk levert dat forse dilemma’s op, getuige de orthopeed die mij uitlegde wat de kijkoperatie in mijn linkerknie zoal met zich meebrengt. ‘Er is een risico van 2 procent op complicaties, moet ik die nu meedelen of niet?’ Voor alle zekerheid deed hij het maar. Je kunt niet voorzichtig genoeg zijn met een jurist van de KNMG. Gezien de pijn had ik weinig keus, dus gaf ik snel toestemming voor de ingreep. Maar het blijft wel knagen, die 2 procent. Ook al is dat niet bepaald rationeel.



Loes Markenstein, beleidsmedewerker KNMG



Correspondentieadres:

l.markenstein@fed.knmg.nl

.


Federatienieuws KNMG armoede bevolkingsonderzoek syndroom van Down
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.