KNAW: ‘Wacht met gentherapie in kiembaan’

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) vindt de tijd nog niet rijp voor veranderen van menselijke kiembaancellen of embryo’s met genetische manipulatietechnieken zoals CRISPR-Cas. Daarvoor is meer onderzoek en een breed maatschappelijk debat nodig, staat in het visiedocument ‘Genome Editing’ dat zij vandaag naar buiten brengt.

De opkomst van CRISPR-Cas, de techniek waarmee snel, relatief goedkoop en eenvoudig nucleotide kan worden verwijderd en vervangen, is de aanleiding voor het document. Dit is voorafgegaan door een symposium, waar vertegenwoordigers van de humane en diergeneeskunde, plantveredelaars en producenten van industriële micro-organismen lieten zien welke mogelijkheden de nieuwe techniek hun biedt. Voor al deze gebieden zet de KNAW op een rij welke vragen over genome editing er spelen.

Voor de humane geneeskunde maakt zij het verschil tussen therapie in de somatische cellen en kiembaanmutaties. In het eerste geval gaat het om DNA aanpassen zonder dat deze mutaties op een volgende generatie worden overgebracht. Als dit gebeurt met het doel om ziektes te behandelen, kan het onderzoek daarnaar met de huidige regel- en wetgeving worden beoordeeld. Als het gaat om preventieve toepassingen – bijvoorbeeld cellen ongevoelig voor infectie maken – is een ethische discussie en adequate regulering nodig. Het ‘verbeteren’ van gezonde mensen – bijvoorbeeld genetische doping – moet in een breder debat worden besproken.

in kiembaancellen (geslachtscellen of embryo’s) zijn het heetste hangijzer: die wijzigingen komen immers ook in het eventuele nageslacht terecht. Europese en Nederlandse wetgeving staat dat nu niet toe, en dat lijkt de KNAW vooralsnog terecht te vinden, gezien de vragen en onzekerheden die er nog over bestaan, zowel medisch-inhoudelijk als ethisch. Daarover moet meer duidelijkheid komen, voordat wetswijzigingen aan de orde zijn.