Klinisch geriaters onterecht wetenschappelijke vereniging uitgezet

De Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG) heeft onterecht twee leden hun lidmaatschap ontzegd, omdat zij een andere koers voor opleidingsplaatsen wilden varen dan de vereniging voorstaat. Een rechter heeft de vereniging deze maand gelast de twee geriaters weer lid te maken, op straffe van een dwangsom.

Twee geriaters van het Spaarne Gasthuis vroegen in 2013 erkenning aan als opleidingsplaats voor aiossen klinische geriatrie. Zij zouden dan opleider en plaatsvervangend opleider moeten worden. Dat was niet naar de zin van de NVKG, zo blijkt uit een rechterlijke uitspraak.

De vereniging had in een eigen, door de algemene ledenvergadering goedgekeurd beleidsplan vastgelegd dat ze opleidingsplaatsen wil uitbreiden in academische ziekenhuizen, buiten de Randstad. Die concentratie moet ervoor zorgen dat aiossen worden opgeleid in instellingen met substantiële aantallen aiossen, en dat de plekken evenwichtig worden verdeeld over de vier clusters die dit specialisme voor opleidingen kent, is de gedachte. Voor het cluster west had de vereniging een ander ziekenhuis op het oog, de Noordwest Ziekenhuisgroep (NWZ) in Alkmaar, waar ze graag twee plaatsen wilde hebben.

De NVKG vroeg de beoogde opleider van het Spaarne de erkenningsaanvraag in te trekken. Dat deed deze niet, en het Spaarne werd in het najaar 2015 door de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS) van de KNMG erkend als opleidingsinrichting voor een periode van twee jaar. Voor de aios-plaatsen klinische geriatrie die in 2017 beschikbaar kwamen, besloot stichting BOLS (die voor het ministerie van VWS beslist over de toekenning van opleidingsplaatsen aan ziekenhuizen) uiteindelijk dat het Spaarne er eentje kreeg, en de NWZ.

Dat was voor de NVKG reden om het NVKG-lidmaatschap van de twee Spaarne-geriaters in te trekken. Lidmaatschap van een wetenschappelijke vereniging is juist één van de eisen die worden gesteld aan de beoogde opleiders voor erkenning van een opleidingsinstelling. De NVKG deed dit, omdat deze leden volgens de vereniging ‘bij voortduring’ tegen het verenigingsbeleid in gingen door hun aanvraag voor het opleiderschap te handhaven. Door het eigen belang zwaarder te laten wegen dan het algemene geriatersbelang worden andere NVKG-leden gedupeerd, aldus de vereniging, en ook het Alkmaarse ziekenhuis.

Het ontzeggen van het lidmaatschap dwarsboomde de plannen van de Spaarne-geriaters overigens in eerste instantie niet: zij kregen van de RGS tijdelijk dispensatie van deze eis. Voor het jaar 2018 probeerde de NVKG twee opleidingsplaatsen toe te laten kennen aan de NWZ, en geen aan het Spaarne Gasthuis, maar stichting BOLS deelde opnieuw aan beide ziekenhuizen één plaats toe. De twee geriaters vroegen de vereniging hen weer lid te maken, maar die gaf daar geen gehoor aan, waarop zij naar de rechter stapten. Ze wilden namelijk inmiddels een erkenning voor een periode van vijf jaar aanvragen, en de RGS had te verstaan gegeven dat daarvoor geen dispensatie voor de lidmaatschapseis zou worden gegeven.

Voor de Rechtbank Midden-Nederland vroegen de geriaters een vernietiging van de lidmaatschapsopzegging aan, en een nieuwe inschrijving bij de NVKG, op straffe van een dwangsom. De rechter verklaarde vervolgens de uitschrijving onterecht, omdat deze vindt dat de NVKG niet juist heeft gehandeld.

Op zich moeten leden accepteren dat zij zich soms moeten voegen naar het beleid van hun vereniging als die afwijkt van hun eigen standpunten, aldus de rechter. Maar de NVKG is de enige wetenschappelijke vereniging voor klinisch geriaters en beschikt daardoor over ‘een zekere machtspositie’, stelt de rechter: geriaters kunnen zich niet aanmelden bij een andere vereniging. Door de leden het lidmaatschap op te zeggen, blokkeert de NVKG volgens de rechtbank een beslissing over het opleiderschap waar andere partijen zeggenschap over hebben, namelijk RGS en BOLS. In dat licht acht de rechter de opzegging van het lidmaatschap onaanvaardbaar. Deze heeft de NVKG opgedragen de geriaters binnen vijf dagen na vonnis weer in te schrijven, op straffe van een dwangsom van duizend euro voor elke dag dat in gebreke wordt gebleven (tot een maximumboete van 50 duizend euro). De raadsheer van de NVKG laat weten dat ‘sterk wordt overwogen’ in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak.