Klem in het mangat

In 1975 monsterde ik aan als navigator op de Eendracht, een zeilschip om jongelui zeilervaring te laten opdoen. Zelf had ik ruime ervaring op zoet en zout water en na een cursus navigatie plus examen, mocht ik mee.

De Eendracht voer in de Middellandse zee aan de zuidkust van Spanje. We deden de haven van Tavira aan en moesten de volgende dag met een ongunstige wind ontmeren. De schipper, kapitein Juta, een man met veel ervaring, leidde de manoevre. In het voorste mangat stond een trainee die de tros moest leiden tijdens het ontmeren. Hij was geïnstrueerd om niet binnen de tros, die opgerold in het mangat lag, te gaan staan.

Bij de manoevre ging het achterschip van de wal af en werd de voorste tros plotseling strak getrokken. Omdat dit onverwacht gebeurde, kon de trainee, die blijkbaar toch binnen de ring van de tros stond, niet meer weg en werd hij door de tros om zijn been naar het mangat getrokken en kwam hier klem te zitten.

Op zijn hulpgeroep werd de tros losgemaakt en de patiënt naar de ziekenboeg gebracht. De arts aan boord was een assistent kno die weinig ervaring had met dit soort trauma’s. Mijn hulp als chirurg werd ingeroepen.

Ongeveer 15 cm onder de knie waren de weke delen volledig rafelig en lag het kale bot bloot. De wond bloedde flink, het onderste deel van het been was gevoelloos en er was geen circulatie meer. Bloedstelping, afbinden van het been, infuus, antibiotica waren de eerste medische handelingen. In overleg met de kapitein gingen we op volle kracht naar de dichtstbijzijnde haven met goede ziekenhuis accommodatie: Gibraltar.

Toen wij daar na enkele uren aankwamen, stond er een ambulance klaar en werd de patiënt naar het ziekenhuis getransporteerd. Het onderbeen was niet te redden en de chirurg besloot een amputatie te verrichten. Mijn hulp werd op prijs gesteld omdat de chirurg weinig ervaring had met een dergelijke ingreep.

Later deed de Raad van de Scheepvaart een onderzoek naar het ongeval. En hoewel kapitein Juta veel zeilervaring had en zeer gerespecteerd was, volgde een berisping. De manoevre had niet uitgevoerd mogen worden met jonge onervaren trainees omdat er geen communicatie was tussen de brug en voor- en achterdek. Als gevolg hiervan werden maatregelen genomen om dit soort ongevallen te voorkomen.

R. van Oppen, chirurg niet-praktiserend

Meer lezersbijdragen