Laatste nieuws
maatschappij

Klaarheid over het zorgstelsel

Minister Bruins ontkracht drie misverstanden over de zorgverzekering

4 reacties
Hollandse Hoogte
Hollandse Hoogte

Aan het eind van het jaar staat op menig to-dolijstje: zorgverzekeraar kiezen. Over de zorgverzekering leven een paar hardnekkige misverstanden. Minister Bruno Bruins e.a. leggen uit dat die veronderstellingen niet kloppen.

Dit zijn veelgehoorde uitspraken over de Zorgverzekeringswet, zeker in een periode waarin velen zich weer buigen over de vraag bij welke verzekeraar een dure zorgverzekering af te sluiten. Maar kloppen deze veronderstellingen ook? Het antwoord is nee. Het zijn hardnekkige misverstanden. En dat is jammer, want ze staan de discussie over wat beter kan soms onnodig in de weg.

Misverstand 1:

Voor mensen met een laag inkomen was het ziekenfonds veel beter.

Er wordt soms met weemoed teruggedacht aan de tijd van het ziekenfonds. Er is echter niet voor niets een omslag gemaakt naar het huidige stelsel. Ten tijde van het ziekenfonds was sprake van tweedeling in de zorg tussen particulier en ziekenfondsverzekerden, waren er weinig keuzemogelijkheden voor verzekerden en bestonden er lange wachtlijsten. Met de komst van de Zorgverzekeringswet (Zvw) in 2006 kwam er één verplichte basisverzekering voor alle verzekerden en hebben verzekerden jaarlijks de mogelijkheid een andere zorgverzekering te kiezen.

Bovendien wordt vaak ten onrechte gesuggereerd dat lage inkomens nu veel meer betalen dan tijdens het ziekenfonds. Feit is echter dat de groep met de laagste inkomens nu per saldo gemiddeld ruim 120 euro per jaar minder betaalt aan de ziektekostenverzekering dan in de tijd van het ziekenfonds, ondanks de stijging van de zorguitgaven en het eigen risico. In 2005 betaalden zij gemiddeld nog 544 euro aan premie en no-claim (de voorloper van het eigen risico), terwijl zij in 2020 per saldo gemiddeld 392 euro aan premies en eigen risico betalen (zie figuur). Dit komt doordat lage inkomens compensatie ontvangen via de zorgtoeslag.

Misverstand 2:

Er wordt enorm op de zorg bezuinigd, het  basispakket wordt steeds kleiner.

De meeste mensen denken dat het basispakket langzaam wordt uitgekleed en dat met de toenemende zorgpremie dit een manier is om te bezuinigen op de zorg. Dat is een misverstand.

Alleen al in deze kabinetsperiode is 16,7 miljard euro meer beschikbaar gekomen voor de zorg. Dit komt voor een groot deel door stijging van lonen en prijzen in de zorg: de prijzen in de zorg stijgen namelijk harder dan gemiddelde prijzen en bovendien is zorg arbeidsintensief. Daarnaast maken we meer gebruik van zorg: we zijn met steeds meer mensen die ook gemiddeld ouder worden. Het is dus een groot misverstand dat er flink op de zorg wordt bezuinigd.

Er is altijd veel aandacht in de publiciteit voor de zorgvormen die niet (langer) in het basispakket zijn opgenomen. Denk aan het niet meer vergoeden van de anticonceptiepil, rollator of – sinds dit jaar – vitamines. Terwijl feitelijk de vitamines de enige pakketbeperking sinds 2013 zijn. Maar door deze publiciteit ontstaat de indruk dat het basispakket jaar in jaar uit wordt uitgedund. Ook omdat er minder oog is voor de zorgvormen die in het basispakket instromen. Het basispakket is een open pakket. Dat betekent dat het overgrote deel van de behandelingen, geneesmiddelen en technologieën automatisch instromen zodra zij effectief bevonden zijn en voldoen aan de stand van wetenschap en praktijk. Denk hierbij aan het gebruik van een kunsthart, nieuwe stamceltherapieën of behandeltechnieken voor een herseninfarct. Maar ook digitale innovaties (bijvoorbeeld Hartwacht en COPD in beeld) en instroom van nieuwe geneesmiddelen die in het ziekenhuis worden voorgeschreven. Hierbij zitten ook zeer dure geneesmiddelen zoals de onlangs toegelaten middelen Orkambi tegen taaislijmziekte en Spinraza tegen de spierziekte spinale musculaire atrofie (SMA).

Daarnaast zijn er de afgelopen jaren wijzigingen in het pakket doorgevoerd. Zo is in 2019 de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) toegevoegd aan het basispakket, is de vergoeding voor zittend ziekenvervoer ruimer geworden en worden oefentherapie bij COPD en logeervergoeding voor mensen die ver van huis worden behandeld, voortaan vergoed. Er is dus eerder sprake van een ‘aankleding’ van het basispakket dan van een ‘uitkleding’.

Het is een groot misverstand dat er flink op de zorg wordt bezuinigd

Misverstand 3:

Geld voor de zorg blijft aan de strijkstok van zorgverzekeraars hangen.

Het beeld bestaat dat zorgverzekeraars meer geld aan de zorg kunnen besteden, omdat ze geld op de plank laten liggen, bureaucratisch werken en hoge reclamekosten hebben. Het klopt dat zorgverzekeraars geld aanhouden als reserve, maar zij zijn hiertoe verplicht vanwege de geldende solvabiliteitseisen van de Nederlandsche Bank (DNB). Deze eisen zijn er niet voor niets: ze zijn er om de verzekerden te beschermen.

Zorgverzekeraars werken efficiënter dan de oude ziekenfondsen. De bedrijfskosten bedroegen in 2018 2,8 procent van de totale zorgkosten. Dat is 85 euro per volwassen verzekerde, terwijl dit in 2004 nog 96 euro was, waarbij het effect van de inflatie buiten beschouwing is gelaten. Slechts een relatief klein deel daarvan bestaat uit reclamekosten: 2,20 euro per volwassen verzekerde per jaar. Deze cijfers zijn openbaar en dus voor iedereen in te zien. Zo bevatten de jaarcijfers van zorgverzekeraars deze cijfers en staan ze ook in de openbare statistieken van de DNB vermeld. Daarnaast presenteren zorgverzekeraars de cijfers voor de basisverzekering op een begrijpelijke en uniforme wijze op hun website.

Toekomst

Hoewel er veel goed gaat, betekent dit niet dat ons huidige zorgstelsel af is. Binnen het huidige stelsel zal op een andere manier gewerkt moeten gaan worden om de uitdagingen die op ons af komen – zoals de schaarste aan personeel en de vergrijzing – het hoofd te bieden, en om zorg zinniger en gepaster te kunnen leveren. De komende jaren moeten we er samen aan werken dat de juiste zorg op de juiste plek wordt verleend. Het is goed om te zien dat deze visie leeft onder zorgverleners, zorgbestuurders en zorgverzekeraars. Met name de regio’s waar de personeelstekorten al voelbaar zijn of grote instellingen met een financiële noodzaak laten zien de zorg anders te organiseren: meer samenwerking tussen de eerste lijn en het sociaal domein, zorg buiten het ziekenhuis, geen standaardpolibezoeken: de voorbeelden wijzen de weg om de zorg ook in de toekomst organiseerbaar te houden.

Auteurs

Bruno Bruins, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Den Haag

Daniëlle Willemse-Duijmelinck, beleidsmedewerker, ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Den Haag

Mieke Reuser, beleidsmedewerker, ministerie van VWS, Den Haag, universitair docent, Erasmus universiteit, Erasmus School of Health Policy and Management, Rotterdam

Contact

m.reuser@minvws.nl
cc: redactie@medischcontact.nl

Download dit artikel (PDF)

maatschappij Bruno Bruins
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Gorissen

    Directeur , Limburg

    Bij de beschrijving van de 3 misverstanden worden, naast de beschreven reacties, nog 2 andere feiten vergeten.
    Namelijk Feit 1: Lagere inkomens vergeten vaker om een zorgtoeslag aan te vragen en betalen daardoor toch meer dan vroeger.
    Feit 2: Midd...eninkomens zijn wel meer gaan betalen. Deze inkomensgroep maakt namelijk geen aanspraak op zorgtoeslag. Als deze inkomensgroep ook nog eens geconfronteerd wordt met een aandoening en dus gebruik moet maken van de zorg. Kunnen deze mensen dus niet kiezen voor een hoger vrijwillig eigen risico en betalen ze dus meer dan tijdens ziekenfondstijdperk.

  • Marchinus Hofkamp

    kinderarts n.p., Apeldoorn

    Met het wangedrocht Marktwerking, waarin niet 'gezondheid' als het belangrijkste product voorop staat, maar 'productie', wordt elke burger in de decembermaand weer eens geconfronteerd. Hij zou moeten 'kiezen' uit een onoverzichtelijke brij aan polism...ogelijkheden, gekoppeld aan al dan niet aangesloten ziekenhuizen e.d. Zelfs voor ons als professionals is zo'n keuze goeddeels fictief, laat staan voor de 'gemiddelde' burger. Wie vaart er wel bij zo'n ziek systeem?

  • E.B. van Veen

    , huisarts

    'Minister Bruins ontkracht drie misverstanden'. Wat mij betreft is er geen misverstand. Het systeem van zorgverzekeraars/ gereguleerde marktwerking in de zorg is failliet. In aanvulling op collega Kreis; voor de invoering van de 'marktwerking' waren ...er ook lange wachtlijsten. Maar huisartsen hadden niet de zorgverzekeraars met hun nep/wurgcontracten. Elk jaar weer het circus van zorgverzekeraars die reclame maken voor zichzelf. Allerlei instellingen die aan cherry-picking doen. GGZ instellingen die reclame maken voor snelle diagnostiek op ADHD. Hippe orthopedieklinieken, oogklinieken enz; idem dito. 'Alleen maar een verwijzing van uw huisarts nodig'. De zorg is gigantisch duur geworden door dit soort ontwikkelingen. Voor velen is de zorg een verdienmodel geworden. Demotiverend voor enthousiaste (huis)artsen...Want echt noodzakelijke, goede zorg is niet beschikbaar voor kwetsbare patiënten.
    En dan gaat de minister 'misverstanden ophelderen'. Het is alsof je in een stad met een verrot waterleidingssysteem, door achterstallig onderhoud, zegt 'wij willen even wat misverstanden over de waterkwaliteit wegnemen'.

  • Robert Kreis

    Chirurg Niet Praktiserend Geen BIG nummer, BEVERWIJK

    Het manuscript "Klaarheid over het zorgstelsel" waarin "misverstanden" over ons huidige zorgstelsel worden besproken, rammelt aan alle kanten.
    Misverstand 1 besteed aandacht aan de toen bestaande “tweedeling: ziekenfonds-particulier”. Dat is correct... en had binnen het bestaande stelsel gemakkelijk opgeheven kunnen worden. Lange wachtlijsten bestonden niet door het ziekenfondssysteem maar door de invoering van de knellende budgettering in de periode 1995-2005.
    De premie vergelijking 2005 met 2020 is misleidend door het complexe en kostbare toeslag-systeem en het hoge huidige eigen risico bedrag.
    Misverstand 2 gaat over de omvang van het basispakket. Dit pakket is in ieder geval veel kleiner dan dat indertijd door het ziekenfonds werd vergoed. Desondanks zijn de zorgkosten scherp gestegen direct bij de invoering van het nieuwe stelsel. Derhalve is het het stelsel duurder geworden en niet de zorg.
    Misverstand 3 gaat over geld “dat aan de strijkstok van verzekeraars blijft hangen”. In een artikel in Medisch Contact heb ik uitgelegd dat de verzekeraars best zuinig kunnen werken, maar dat dit niets zegt over de inefficiëntie van het zorgsysteem en het rondpompen van geld daarbinnen. Zeker de bureaucratie van het systeem als geheel is geld verslindend.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.