Laatste nieuws

Illegaal moet ook geholpen

Plaats een reactie

Ook zonder papieren heeft een mens recht op medische zorg



Met toestemming in Nederland of niet: iedereen heeft recht op medisch- noodzakelijke zorg. Artsen zijn verplicht die te geven, ook aan illegalen. Maar de toegankelijkheid van de gezondheidszorg staat onder druk. Hoog tijd dus dat artsen zélf in debat gaan met de overheid.


In Nederland leven zo’n 200.000 migranten zonder verblijfsvergunning, van wie ongeveer een kwart vrouw is. Veel van deze vrouwen zitten in een afhankelijke positie als ‘vrouw van’, of zijn daarin terechtgekomen via vrouwenhandel en prostitutie. Van de vrouwelijke vluchtelingen heeft 70 procent seksueel geweld ondergaan. Vrouwen in de seksindustrie lopen extra risico’s. Zij weten vaak niet dat ze aangifte kunnen doen tegen vrouwenhandel. De angst om uitgezet te worden treft vrouwen met kinderen nog harder, omdat ze zich zorgen maken over hun welzijn, wisseling van scholen en verlies van vriendjes en veiligheid.1


Er is weinig onderzoek gedaan naar de gezondheid van illegalen, en nog minder naar die van vrouwelijke migranten zonder papieren. Bij het evaluatieonderzoek van de Koppelingswet naar de gevolgen hiervan voor betrokkenen, zijn de consequenties voor vrouwen zelfs vrijwel helemaal buiten beeld gebleven.



Uitzetting


De toegang tot de medische zorg voor mensen zonder verblijfspapieren, vrouwen én mannen, staat onder druk. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft dat in 2005 onderstreept. Uit angst om te worden uitgezet, durven illegalen vaak niet om medisch-nood­zakelijke zorg te vragen. Ook zijn er financiële belemmeringen. De Koppe­lingswet 1998 sluit illegalen expliciet uit van de ziektekostenverzekering en de AWBZ. Voor de eerstelijnszorg aan illegalen bestaat een tegemoetkoming in de kosten vanuit het Koppelingsfonds. Voor gebruik van tweedelijnsvoorzieningen is niet voorzien in financiële vergoeding; de kosten hiervan drukken veelal op de post ‘dubieuze debiteuren’.



De invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006 en de identificatieplicht in 2005 leidden tot strenge procedures bij ziekenhuizen, zoals de plicht om vooraf te betalen. Deze ontwikkelingen beperken de toegang tot noodzakelijke zorg voor onverzekerbare mensen met weinig geld nog sterker.2 Tegelijkertijd is het aantal onverzekerden - ook Nederlanders - flink toegenomen. De grootste knelpunten in de toegankelijkheid liggen op dit moment bij de ziekenhuiszorg, de geestelijke gezondheidszorg en de verpleeghuis- en revalidatiezorg (AWBZ-zorg).



Website


Sommige hulpverleners hebben onder invloed van de Koppelingswet de indruk gekregen dat het niet de bedoeling is om illegalen te helpen. Hoewel mensen zonder papieren niet verzekerd zijn tegen ziektekosten, hebben zij echter wel recht op alle medisch-noodzakelijke zorg. Dit recht ligt verankerd in verschillende mensenrechtenverdragen waaraan Nederland zich heeft verbonden.



Onder medisch-noodzakelijke zorg wordt verstaan: dat onderzoek en die behandeling en verpleging die volgens algemeen erkende, medisch-wetenschappelijke over­wegingen noodzakelijk zijn. Veel artsen en ziekenhuisorganisaties zijn slecht op de hoogte van het recht op medisch-noodzakelijke zorg. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vragen en klachten dat binnenkomt bij het Landelijk Advies en Informatiepunt Lampion3: in 2005 werden ruim 1300 directe vragen gesteld en werd de website meer dan 13.000 maal bezocht.



Zorgplicht


Het is uiteindelijk de arts die bepaalt of in een voorkomend geval sprake is van medisch-noodzakelijke zorg.4 In antwoord op Kamervragen heeft minister Hoogervorst onlangs, in weerwil van eerdere uitspraken, bevestigd dat ‘…de definitie benadrukt dat de arts de noodzaak van de zorg vaststelt en uitgaat van het vooropstellen van de professionele verantwoordelijkheid.’5 Eigenlijk valt daar alle zorg onder die in vergelijkbare omstandigheden aan andere, wél verzekerde, patiënten geleverd zou worden. Ook Stichting Koppeling, die knel­punten in de gezondheidszorg voor onverzekerde vreemdelingen wil oplossen en voorkomen, verstaat onder medisch-noodzakelijke zorg hetzelfde als het pakket waar legale asielzoekers recht op hebben. Dat omvat alle zorg uit het basispakket en de AWBZ, uitgezonderd in-vitrofertilisatie, behande­lingen voor geslachtsverandering en bepaalde tandheelkundige zorg.



Voor artsen is van belang dat zij zich vanuit hun beroepsethiek verplicht voelen zorg te verlenen aan een ieder die dit nodig heeft, zonder aanzien des persoons, zoals ook vermeld in Artikel 1 van de Gedragsregels voor artsen van de KNMG.6 De KNMG stelt dat een arts jegens een illegale vreemdeling evenzeer de wettelijke voorschriften dient na te komen, zoals die zijn verwoord in de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO), de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) en de Kwaliteitswet Zorginstellingen (KWZi). Dit betekent dat artsen geen onderscheid mogen maken naar verblijfsstatus of financiële situatie. De wet zegt ook dat bij in gebreke blijven hiervan een arts zowel tucht- als strafrechtelijk aansprakelijk is.7



Gedragscode


Artsen en bestuurders moeten de verantwoording nemen om ervoor te zorgen dat het mogelijk is om ook aan mensen zonder papieren passende zorg te leveren. Gelukkig zijn er artsen en bestuurders die deze hulp zonder aarzeling bieden, maar het probleem daarmee is dat ‘illegaalvriendelijke’ artsen en ziekenhuizen, evenals ziekenhuizen in grote steden, onevenredig worden belast. Ook zijn veel artsen niet goed op de hoogte van hun plichten en mogelijkheden om zorg te verlenen aan deze patiëntengroep.



In dit kader heeft een commissie van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde een fraai initiatief genomen naar aanleiding van problemen die kinderartsen ervaren in de zorg voor zieke kinderen zonder papieren en de onwetendheid van collega’s op dit gebied. Deze commissie heeft een gedragscode opgesteld voor kinderartsen die te maken krijgen met kinderen zonder verblijfsvergunning op basis van de gedragscode van de KNMG. Hierin staat helder verwoord dat kinderartsen ook de verantwoordelijkheid hebben om aan illegale kinderen goede zorg te leveren. Deze code kan als voorbeeld dienen voor andere artsen.


Tevens is meer debat met de overheid wenselijk. Voor mensen zonder papieren zou het duidelijk moeten zijn dat zij noodzakelijke medische zorg kunnen ontvangen. Bovendien moet er een financiële regeling komen om deze zorg veilig te stellen.


Helaas is er echter nog steeds reden voor verontwaardiging en schaamte over het besef dat artsen zo slecht zorgdragen voor deze minderheidsgroep in onze samenleving. 



dr. M. van den Muijsenbergh, huisarts, senior onderzoeker afdeling Huisartsgeneeskunde, sectie vrouwenstudies medische wetenschappen UMC St Radboud, winnares Corrie Hermann Prijs 2006


prof. dr. T. Lagro-Janssen, hoogleraar vrouwenstudies medische wetenschappen, UMC St Radboud


dr. P. Assmann, voorzitter Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen (vnVa)



Correspondentieadres:

vnvamail@vnva.nl

,


cc:

redactie@medischcontact.nl

 



Geen belangenverstrengeling gemeld.



SAMENVATTING


- Mensen zonder papieren hebben geen recht op verblijf, zijn onverzekerd, maar hebben wel recht op alle medisch-noodzakelijke zorg.


- Illegalen ondervinden (ook) financiële belemmeringen in de toegang tot zorg.


- Onder illegalen vormen vrouwen een extra kwetsbare groep.


- Bij politici en bestuurders is een tendens om medisch-noodzakelijke zorg in te perken tot medische hulp in noodsituaties.


- Artsen hebben evenwel de plicht al hun patiënten gelijk te behandelen, zonder onderscheid naar verblijfsstatus of financiële situatie.


- Artsen en bestuurders zijn verantwoordelijk om met de overheid een debat aan te gaan over de toegang en financiering van de zorg.




Links:



Landelijk Advies- en informatiepunt Medische Zorg illegalen


Stichting Koppeling


vnVa




Referenties


1. Muijsenbergh M van den. Ziek en geen papieren. Gezondheidszorg voor mensen zonder geldige verblijfspapieren. Stichting Pharos, Utrecht, 2004.  2. Kok M, Sikken F. Tweedeling op Straat. MC 2006; 20: 843.  3. Lampion is een landelijk advies- en informatiepunt voor zorg aan illegale/ongedocumenteerde/niet-toegelaten asielzoekers,

www.lampion.info

, tel: 030 234 9855.  4. Ministerie van WVS. Brief aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal betreffende het Koppelingsfonds d.d. 17-3-1999 (GVM/MO/991069).  5. Kamervraag 871, door Kadisha Arib, 8-2-2006.  6. KNMG. Gedragsregels voor artsen. Utrecht, 2002.  7. Voogt WC, De Die, AC. De inspectie voor de gezondheidszorg en de problematiek van illegalen, in: illegale vreemdelingen op uw spreekuur. Van Es A, Fogelberg EK, Muijsenbergh METC van den, red. Johannes Wierstichting; Amersfoort 1999.

KNMG
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.