Laatste nieuws
3 minuten leestijd
over de grens

Hulp op afstand blijkt veel beter voor Oost-Afrikaanse kno-artsen

Corona pakt onverwachte voordelig uit voor ontwikkelingssamenwerking

Plaats een reactie
Brian Otieno/The New York Times/ANP. Kenyatta National Hospital in Nairobi.
Brian Otieno/The New York Times/ANP. Kenyatta National Hospital in Nairobi.

Door de coronabeperkingen moest de opleiding van Keniaanse kno-artsen noodgedwongen op afstand plaatsvinden. Dat leverde echter verrassend genoeg alleen maar voordelen op.

De covid-19-pandemie heeft niet alleen veel impact op de zorg in Nederland, maar ook op de vele zorgmissies die Nederlandse artsen organiseren in ontwikkelingslanden. Het was dan ook erg opmerkelijk dat stichting Eardrop ondanks corona vorig jaar een bijzonder succesvolle missie in Kenia tot stand kon brengen.

Stichting Eardrop zet zich al sinds 1983 in voor de doven en slecht­horenden in Kenia en vanaf 2007 ook in Ethiopië. Meerdere keren per jaar reizen Nederlandse kno-artsen af om de lokale kno-artsen en kno-artsen in opleiding te trainen in oorchirurgie en de zorg daaromheen. Deze missies zijn onderdeel van de officiële kno-opleiding in Nairobi (Kenia) en Addis Abeba (Ethiopië). Jaarlijks worden tijdens vijftien tot twintig missies naar Kenia en Ethiopië tweehonderd kinderen geopereerd en meer dan honderd lokale professionals getraind. Dankzij de goed gestructureerde opleiding in Nairobi neemt het aantal kno-artsen in Kenia toe. Er zijn nu 115 kno-artsen op 53 miljoen mensen; Nederland telt vijfhonderd kno-artsen op 17 miljoen mensen.

Lastige overdracht

Als goededoelenorganisatie zijn we geneigd om de verantwoordelijkheid en uitvoering van dit werk bij onszelf te houden, omdat dit minder inspanning kost en we geen hoge verwachtingen hebben van de lokale instanties. Dit resulteert echter in een ondergeschikte rol van de lokale professional en houdt de afhankelijkheid in stand, wat het project kwetsbaar en niet duurzaam maakt. Stichting Eardrop legt zich daarom toe op training en educatie van lokale professionals en streeft ernaar het programma uiteindelijk aan hen over te dragen. Toch blijkt de overdracht in de praktijk lastig. Hierin spelen ook plaatselijke factoren mee, zoals vele wisselingen in lokale functies en betrokkenen die voor urgentere, of financieel lucratievere werkzaamheden kiezen. De covid-19-pandemie maakte de overdracht naar lokale verantwoordelijkheid echter onontkoombaar.

De oude ontwikkelings­hulpverhouding moet worden doorbroken

Rotsbeendissectie

Door de pandemie verviel in 2020 de jaarlijkse rotsbeendissectie­cursus in het Kenyatta National Hospital in Nairobi en dreigde ook de cursus van 2021 niet door te gaan. Stichting Eardrop geeft deze cursus sinds 1987 op locatie aan kno-artsen en kno-artsen in opleiding in een speciaal daarvoor ingericht skillslab. De rotsbeendissectiecursus is een essentieel onderdeel in het bekwamen en bijhouden van de oorchirurgie; er wordt geoefend op kadavers. In heel Oost-Afrika is dit overigens de enige rotsbeendissectiecursus. Door onze afwezigheid moest voor het eerst de volledige organisatie en de leiding van de cursus door Keniaanse kno-artsen worden uitgevoerd met digitale ondersteuning vanuit Nederland. Gelukkig is dit tegenwoordig goed mogelijk door videobellen, presentaties middels Google Meet en een goed functionerend mobiel 4G-netwerk in plaats van het matige internet in het ziekenhuis.

Dankzij regelmatig videobellen konden we voldoende ondersteuning bieden om de cursus goed voor te bereiden en het skillslab op te bouwen. Ook ervaarden we meer betrokkenheid: er waren meer aanmeldingen voor instructeur, de dissectiehandleiding werd ver­­beterd en het skillslab werd beter onderhouden. Tijdens de cursus hebben we via Google Meet enkele presentaties gegeven en operatie­video’s kunnen tonen. Het resultaat is dat er dertien kno-artsen in opleiding zijn getraind door vier gedreven kno-artsen uit het Kenyatta National Hospital. ‘Ogenschijnlijk een kleine ontwikkeling, maar in de waarde van de opleiding een enorme vooruitgang’, aldus de Keniaanse opleider. Door de overdracht van de verantwoordelijkheid komt de cursus beter tot zijn recht dan toen wij als Nederlandse kno-artsen de verantwoordelijkheid droegen. In maart van dit jaar wordt inmiddels de derde rotsbeendissectiecursus georganiseerd door het Keniaanse team.

Gelijkwaardige relatie

We hebben geleerd dat de lokale professionals tot meer in staat zijn als ze minder afhankelijk van ons zijn. Daarvoor moet de oude ontwikkelingshulpverhouding worden doorbroken en een gelijkwaardige relatie worden opgebouwd, waarbij het uitwisselen van kennis vooropstaat. Deze zelfstandigheid geeft de lokale professionals zelfvertrouwen, zorgt voor betere betrokkenheid bij projecten en maakt ze onafhankelijk en daardoor minder kwetsbaar.

Digitaal onderwijs op afstand biedt uitkomst aan de toenemende vraag naar onderwijs in Kenia, die samenvalt met ontwikkelingen van de zorg en daarmee ook de groei van subspecialisaties, zoals de kno-zorg en met name de oorheelkunde. Stichting Eardrop ontwikkelt daarvoor digitaal onderwijsmateriaal, zoals operatie-instructievideo’s die gratis via de website Incision.care ter beschikking worden gesteld aan lage-inkomenslanden. Daarnaast zien wij mogelijkheden om digitale middelen in te zetten zoals regelmatige casusbesprekingen, gezamenlijk onderwijs en live meekijken en instrueren bij operaties. Hierdoor is de verspreiding van de kennis en kunde maximaal en laagdrempeliger dan het in- en uitvliegen van complete onderwijs- en operatieteams. We zien hiervoor mogelijkheden in vele vakgebieden in de zorg. 

auteurs

Thijs van Hees, kno-arts, voorzitter commissie medisch-technische zaken stichting Eardrop Nederland

Bas Roukema, kno-arts, commissie medisch-technische zaken, stichting Eardrop

Frits Smit, kno-arts, commissie medisch-technische zaken, stichting Eardrop

Stichting Eardrop legt zich toe op training en educatie van lokale professionals en streeft ernaar het programma uiteindelijk aan hen over te dragen.

contact

thijsvanhees@eardrop.nl

cc: redactie@medischcontact.nl

Lees ook
KNO over de grens opleiding Afrika ontwikkelingssamenwerking covid-19
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.