Huisartsen zoeken nog antwoorden op 787 kennisvragen

De NHG-standaarden bieden huisartsen hulp bij 70 à 80 procent van de klachten in de huisartsenpraktijk. Voor de overige problematiek, maar ook binnen de standaarden ontbreekt vaak nog wetenschappelijk bewijs. Om deze gaten te dichten presenteert het NHG de Nationale Onderzoeksagenda Huisartsgeneeskunde.

Sinds de opkomst van evidencebased medicine in de jaren negentig ontwikkelt het NHG zijn bekende standaarden: allemaal gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Bij het ontwikkelen van de richtlijnen wordt altijd de vraag gesteld: ‘Welke nieuwe kennis zou ons hier nog een stapje verder helpen?’ Per richtlijn worden dan de vijf belangrijkste ‘kennislacunes’ vastgesteld. Deze lacunes vormen de basis van de Onderzoeksagenda, maar deze moet meer doen dan alleen de gaten in de standaarden vaststellen en kijkt breder dan alleen medisch-inhoudelijke kwesties.

Het NHG vroeg naast zijn leden ook patiënten, samenwerkingspartners uit de eerste lijn, medisch specialisten, beleidsmakers en onderzoekfinanciers naar hun onbeantwoorde vragen en problemen. Dit resulteerde in een lijst met 787 items. ‘Ik vind dat niet eens zo heel veel’, zegt Jako Burgers, huisarts en als hoofd van de afdeling Richtlijnontwikkeling & Wetenschap bij het NHG betrokken bij de agenda. ‘We vragen weleens aan artsen in de praktijk: schrijf eens gedurende één dag op welke kennisvragen je allemaal tegenkomt en ga na of de literatuur daar antwoord op geeft. Dat levert soms al meerdere vragen per consult op, opgeteld tientallen per dag!’

Om het gebruik van de lange lijst te vereenvoudigen liet de NHG de stakeholders de onderzoeksvragen prioriteren. Hierbij beoordeelden zij op ziektelast en urgentie in tijd, maar ook op de mogelijke impact van de resultaten en de slaag- en implementatiekans van het onderzoek. Voor die prioritering werden de vragen onderverdeeld in twaalf thema’s. Met als meest frequent genoemd thema de alledaagse aandoeningen. ‘Dat verbaast mij niks’, zegt Burgers, ‘dat zijn namelijk problemen die je nauwelijks gefinancierd krijgt vanuit bestaande fondsen en al helemaal niet vanuit de industrie.’ Het is dan ook geen toeval dat het Fonds Alledaagse Ziekten in april 2017 werd opgericht. Het bouwt voort op het programma Alledaagse Ziekten van ZonMw, dat van 2002 tot 2012 liep en door het ministerie van VWS werd gefinancierd. Nu probeert het fonds zelf geld op te halen. ‘Het gaat vooralsnog om kleine donaties van particulieren’, weet Burgers. ‘Helaas is er nog niet genoeg geld verzameld om een degelijk onderzoek te starten.’ Burgers hoopt dat het voor wetenschappers makkelijker wordt om fondsen te werven met de prioriteitenlijst van de Onderzoeksagenda als onderbouwing.

Helemaal boven aan de lijst staat de vraag naar het effect van corticosteroïdinjecties in het schoudergewricht. ‘Iets wat wekelijks gebeurt in de huisartsenpraktijk, maar waarvan we het effect eigenlijk niet goed kennen. Ligt het nou aan het placebo-effect of helpen de corticosteroïden echt?’ stelt Burgers. Zo kennen veel richtlijnen open eindjes. ‘Een aanbeveling berust vaak op consensus totdat er gedegen onderzoek beschikbaar komt.’ Zo zoeken de huisartsen ook nog antwoorden op de vraag of een brace nut heeft bij enkelbandletsel, of je nog met medicatie voor cardiovasculair risicomanagement moet starten bij 80-plussers en wat de beste behandeling is voor cystitis bij mannen.

De volgende stap van het NHG wordt een ronde langs alle grote subsidiegevers om de onderzoeksvragen te presenteren. Burgers heeft goede hoop dat dit wat gaat opleveren: ‘Het viel mij op hoeveel interesse er voor deze agenda is. Al voor publicatie vroeg een aantal financiers of we niet alvast wat kennisvragen konden aanleveren.’ Naast Nederland hoopt Burgers ook via congressen en contacten de agenda in het buitenland op de kaart te zetten, want ‘de kennislacunes moeten wereldwijd worden aangepakt’.