Huisartsen: ‘We declareren de zorg aan gevluchte Oekraïners nu niet’

Ook medewerkers van het plaatselijke consultatiebureau, de jeugdgezondheidszorg en de ggz zijn in de opvanglocatie actief. Met allerlei gedoneerde spullen richtte Reedijk de volgende dag in allerijl een spreekkamer in op de opvanglocatie én hield ze het eerste spreekuur. ‘Vervolgens loop je tegen allerlei praktische problemen op. Dat komt onder meer doordat de patiënten nergens zijn geregistreerd en je de normale patiënt-ICT-systemen dus niet kunt gebruiken. Opeens ben je dossiers en recepten aan het maken in Word – want handgeschreven recepten mogen niet meer – je print ze uit, geeft ze mee aan de patiënt en deletet ze weer. Sinds 6 april werken we met een programma dat een bevriende huisarts met ICT-affiniteit speciaal voor ons heeft gemaakt.’

Enorme papierwinkel

De financiering is ook ‘een puntje’, zegt Reedijk met gevoel voor understatement. ‘De inzet van de huisartsen is op dit moment op vrijwillige basis. We hebben een poule van twintig huisartsen die ongeveer eens per veertien dagen een spreekuur van een à twee uur draaien. De zorg declareren we nog even niet, omdat dat een enorme papierwinkel met zich meebrengt. Ik heb dat nog maar één keer eerder gedaan voor een onverzekerde patiënt; het was écht heel veel werk om alles in te vullen in het systeem van het CAK (het administratiekantoor dat de “Subsidieregeling medisch-noodzakelijke zorg aan onverzekerden” uitvoert, red.) en daarna kreeg ik nog verschillende keren verzoeken om informatie die me wéér tijd kostten. We wachten dus maar tot het systeem eenvoudiger en minder tijdrovend is. Maar hoelang duurt dat nog? We kunnen onze collega’s niet vragen zich een jaar of langer onbetaald te blijven inzetten. En we hebben het al hartstikke druk, corona is net achter de rug, we zijn eigenlijk al overbelast. Daarnaast weten we niet hoe de opvang in onze gemeente over een aantal maanden zal zijn geregeld. De huidige locatie zou eigenlijk binnen­kort worden gesloopt. Wordt er een andere locatie gezocht? Of worden de vluchtelingen verspreid over de gemeente? Houden we dan een centraal spreekuur of komen de vluchtelingen dan in het reguliere zorgsysteem terecht? Hebben ze tegen die tijd een bsn-nummer? Kunnen ze een zorgverzekering betalen? Kortom: hoe het gaat lopen, is nog volstrekt onduidelijk.’

Spreekuur

Sinds vorige week woensdag heeft ook de regio Midden- en Zuid-Kennemerland (Haarlem en omgeving) een spreekuur voor patiënten die zijn gevlucht uit Oekraïne, in een kleine week op poten gezet door een taskforce voor huisartsenzorg aan Oekraïense vluchtelingen van de Huisartsen Coöperatie Zuid-Kennemerland (HCZK). Gepensioneerd huisarts Ron Peters is als voorzitter van de huisartsenkring en bestuurslid van de HCZK nauw betrokken bij het spreekuur: ‘In de regio bereiden we ons voor op de komst van minimaal tweeduizend vluchtelingen uit Oekraïne. Er zijn nu zo’n zeshonderd vluchtelingen geregistreerd, maar ongetwijfeld zijn er meer die nog niet zijn geregistreerd. Veel vluchtelingen verblijven bij gastgezinnen en gaan nu naar de huisarts van het gastgezin. Maar dit levert extra drukte op voor de huisartsenpraktijken die toch al overbelast zijn. Daarom hebben we – voorlopig alleen op de woensdagmiddag – een spreekuur ingericht voor vluchtelingen uit Oekraïne. We gebruiken daarvoor de faciliteiten van de hap in het Spaarne Gasthuis in Haarlem, dat overdag toch leegstaat. Gelukkig zijn veel gepensioneerde huisartsen bereid het spreekuur – betaald – te draaien. Voor de spoedzorg, die niet tot de woensdag kan wachten, moeten vluchtelingen zich natuurlijk wél wenden tot de reguliere huisarts.’ Ook in Midden- en Zuid-Kennemerland worden de consulten met vluchtelingen uit Oekraïne voorlopig niet gedeclareerd bij het CAK, vertelt Peters.

‘We zijn eigenlijk al overbelast’

Draaiboek

Wat huisarts Reedijk betreft zou er zo snel mogelijk een landelijk draaiboek voor het opzetten van huisartsenzorg voor de Oekraïense vluchtelingen moeten komen. ‘We zijn nu allemaal zelf het wiel aan het uitvinden. Elke gemeente doet het op een andere manier. Doordat ons initiatief media-aandacht heeft gekregen, word ik nu geregeld gebeld door huisartsen uit het hele land met vragen over hoe wij het een en ander hebben geregeld. Ik vind dat echt een taak die we als beroepsgroep op ons moeten nemen, via de LHV en/of het NHG.’

LHV-bestuurder Guus Jaspar laat weten dat er al vier weken geleden bij VWS aan de bel is getrokken. Hij mist tot nu toe centrale regie om tot ‘werkbare randvoorwaarden’ voor de huisartsenzorg te komen. De problemen waar Reedijk en Peters van reppen, zijn dan ook zeer herkenbaar. Jaspar kwalificeert het papierwerk om declaraties via het CAK te regelen als een ‘kast vol met paarse krokodillen’.

Hindernis

Eén hindernis is inmiddels geslecht, zo laat de minister van VWS weten in een brief: de termijn van zeven dagen waarbinnen de zorg bij het CAK gemeld moet zijn, is voorlopig opgeheven. Bovendien, zo laat een woordvoerder van VWS weten, wordt nu gekeken naar de optie om de betaling van de zorg ‘gewoon’ via de zorgverzekeraar te laten lopen. Een goed idee, aldus Jaspar, temeer daar er al ervaring mee is. ‘In het verleden is bij de komst van grote groepen vluchtelingen een van de zorg­verzekeraars gevraagd deze mensen in te schrijven en dan de incassant te zijn voor de zorgkosten en dat bedrag achteraf te verhalen op de partij die dat moet vergoeden, te weten de overheid. Die constructie zou ons nu prima helpen, want zo zijn we gewend te werken. Ons automatiseringssysteem kan dan ook vrij eenvoudig de tarieven berekenen.’

Gastgezin

Er zijn nog drie obstakels te slechten, aldus Jaspar. Ten eerste: mensen die bij gezinnen verblijven, schrijven zich merendeels in bij de huisarts van het gastgezin. De meeste huisartsen nemen die mensen aan, ook als hun praktijk eigenlijk ‘dicht’ is. Jaspar noemt de bereidwilligheid van zijn collega’s wat dat betreft ‘ongekend’. Deze patiënten krijgen zo ook een dossier. Maar vluchtelingen die in de grootschaliger opvang zitten – variërend van twintig tot zevenhonderd vluchtelingen – hebben dat niet. ‘Daar is nu niks geregeld. Bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) hebben ze daar ervaring mee, dus wij zeggen: neem die werkwijze over. Ons voorstel: zorg dat er zo’n ‘COA-dossier’ beschikbaar komt. Zodat dat dossier kan meeverhuizen zodra mensen ergens definitief geland zijn of als ze van opvangcentrum wisselen.’

Tweede punt: de tolken. Tot en met juni heeft het kabinet 1,6 miljoen euro vrijgemaakt voor het inhuren van professionele tolken. VWS laat weten dat die inmiddels 24/7 beschikbaar zijn. Goede zaak, vindt Jaspar, maar ‘ook hier moeten we het toch nog over de bekostiging hebben. Om goede zorg te kunnen verlenen, is het noodzakelijk dat het volledig kosteloos beschikbaar wordt gesteld.’ Laatste punt: ‘Er moet een triagetelefoonlijn komen, zoals die in de asielzoekerscentra al gebruikelijk is. Om de druk op de hap en de SEH te verminderen.’ 

LHV. ‘Ministeries regel nu toegang tot huisartsenzorg voor Oekraïense vluchtelingen’.

Kamerbrief over gevolgen situatie Oekraïne voor onderwerpen op terrein ministerie VWS, 1 april 2022.

Aanbiedingsbrief 5e incidentele suppletoire begroting VWS 2022 (zorg en ondersteuning Oekraïne), 1 april 2022.