Huisartsen gaan niet screenen op depressie

Nee, huisartsen zijn niet van plan om bij mensen zonder klachten te screenen op depressie. Er is geen bewijs dat daarmee veel valt te verbeteren, zegt Jako Burgers van het NHG.

‘Ongelooflijk onhandig’, vond Jako Burgers, hoofd richtlijnontwikkeling NHG, het bericht dat in de Volkskrant verscheen met als kop ‘Huisarts gaat risicogroepen doorlichten op depressie’. Aanleiding voor het bericht was het geactualiseerde advies over depressiescreening, van de US Preventive Services Task Force (USPSTF). In de VS wordt screening onder bepaalde voorwaarden geadviseerd. Het nieuwe aan de laatste versie is dat screening van zwangeren en kraamvrouwen ook zinvol zou zijn.

Aanleiding voor de Volkskrant om eens naar de Nederlandse situatie te kijken. Een journalist sprak hoogleraar Jan Spijker (Radboud Universiteit) die als volgt geciteerd werd: ‘Wel willen we in de nieuwe Zorgstandaard Depressie vanaf volgend jaar regelen dat huisartsen risicogroepen preventief gaan screenen.’ Daarachter stond dat het Landelijk Genootschap Huisartsen – waarmee het Nederlands Huisartsen Genootschap wordt bedoeld – meewerkt aan deze zorgstandaard. Zo ontstond de indruk dat huisartsen risicogroepen actief zouden gaan screenen.

Er is inderdaad een Zorgstandaard Depressie & Dysthymie in ontwikkeling, die wordt gebaseerd op de bestaande multidisciplinaire richtlijn Depressie. De NVvP en het Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie (NedKAD) zijn de uitvoerders. En ja, een lid van de PsyHAG (huisartsenadviesgroep ggz van het NHG) werkt daaraan mee. Maar die zorgstandaard is nog lang niet klaar: op zijn vroegst zal deze eind 2016 af zijn. Dus, zegt Jako Burgers: ‘kan ik absoluut niets over de zorgstandaard zeggen. Na verschijning zullen we kijken wat erin staat, en dan zullen we zien wat we ermee moeten.’ Jan Spijker is ongelukkig met de commotie die het bericht opleverde, en vindt achteraf dat hij het beter niet over de zorgstandaard had kunnen hebben. Spijker: ‘Maar binnen de werkgroep hebben we het wel over hoe we depressies tijdig kunnen signaleren. Niet bij de algemene bevolking, maar bij risicogroepen, zoals alleenstaande moeders en werkelozen.’ Horen zwangeren en kraamvrouwen daarbij? ‘Nee, die komen niet naar boven als risicogroepen.’ Er is volgens Spijker geen sprake van ‘proactief vragenlijsten gaan sturen. De discussie gaat eerder over hoe we kunnen zorgen dat zorgverleners alert zijn op signalen die kunnen wijzen op een stemmingsstoornis, bijvoorbeeld als iemand voor een diabetescontrole langskomt.’ Dat sluit aan bij wat in de NHG-Standaard staat: huisartsen moeten alert zijn op symptomen die kunnen passen bij depressie, maar ze sporen niet actief op. Burgers: ‘Bij bijvoorbeeld vermoeidheid of chronische pijn, is oplettendheid geboden, zeker als er sprake is van risicofactoren die de kans op depressie verhogen. Maar we benaderen geen mensen zonder hulpvraag.’

De zorgstandaard zal niet radicaal anders zijn dan de bestaande richtlijnen, zoals de NHG-Standaard, zegt Spijker. Gelukkig, want het NHG ziet vooralsnog geen aanleiding om deze aan te passen. Burgers: ‘Nee, die geldt nog steeds, en sluit nog steeds aan bij de huidige stand van de wetenschap. Er staat in een voetnoot ook helder uiteengezet of screening bij mensen zonder hulpvraag zinvol is. Het antwoord is nee, het levert onvoldoende op.’

Dat is wel het advies dat de USPSTF geeft. Burgers: ‘Waarbij ook staat dat het alleen zinvol is als er ook een behandelteam beschikbaar is. Maar vergeet niet dat de Amerikaanse situatie niet vergelijkbaar is met de Nederlandse: family physicians zijn er sterk in de minderheid, patiënten zien er veel vaker sterk somatisch gerichte dokters. De Nederlandse huisarts levert integrale zorg, ziet 80 procent van zijn patiënten per jaar, en werkt meestal samen met een POH-ggz.’ Burgers denkt niet dat er veel winst te behalen valt door ongericht te screenen bij mensen zonder klachten: ‘Sinds het verschijnen van onze standaard besteden huisartsen veel meer aandacht aan stemmingsstoornissen. Er is geen bewijs dat aantoont er in Nederland veel te verbeteren valt door nog meer mensen op te sporen.’

Sophie Broersen

NHG-bericht: Geen ongerichte screening op depressie