Huisarts en palliatieve zorg

De huisarts is als geen andere hulpverlener in staat goede en persoonlijke palliatieve zorg te bieden. De vaak gehoorde klacht dat de kwaliteit van de palliatieve zorg door de huisarts te wensen overlaat, is onjuist. Dat zijn de belangrijkste conclusies van het proefschrift Palliatieve zorg door de huisarts, waarop de Nijmeegse huisarts Maria van den Muijsenbergh op 10 oktober promoveerde aan de Universiteit van Leiden. Aan het onderzoek van Van den Muijsenbergh namen 19 huisartsen en 102 patiënten deel.

De duur van de palliatieve fase varieerde van korter dan een maand tot langer dan drie jaar, met een gemiddelde van zeven en een halve maand. De lichamelijke klachten die huisartsen in die periode het vaakst zien zijn: pijn, moeheid, misselijkheid en dyspneu. Niet zelden onderschatten huisartsen de ernst van de vermoeidheid. Ondanks behandeling kan de huisarts 30 procent van de klachten niet verhelpen, met name moeheid en anorexia.

De behandeling van (ernstige) klachten noemen patiënten overigens niet als belangrijkste taak van de huisarts. Dat de huisarts naar ze luistert en hun klachten serieus neemt, staat bij hen voorop. Opmerkelijk is ook dat de meeste patiënten vinden dat ze geen psychische klachten hebben, terwijl 60 procent van hen wel eens angstig, somber of depressief is. Patiënten beschouwen dat als normale emoties in hun toestand. In tegenstelling tot de meeste huisartsen willen patiënten niet steeds stilstaan bij het feit dat ze gaan sterven; ze vinden dat de dokter vaak te somber doet.

Patiënten hechten zeer veel waarde aan de beschikbaarheid van hun huisarts in de stervensfase. Uit Van den Muijsenberghs onderzoek blijkt dat in 90 procent van de gevallen de huisarts inderdaad tijdens of direct na het streven aanwezig is: vaak ziet de huisarts het overlijden aankomen en bereidt de patiënt en diens familie daarop voor.

Alle huisartsen die deelnamen aan het onderzoek, zagen zichzelf weliswaar als hoofdbehandelaar in de palliatieve fase, maar stelden een goed contact met de behandelende specialist niettemin zeer op prijs. Het is dan ook treurig dat Van den Muijsenbergh moest vaststellen dat in een kwart van de gevallen die samenwerking moeizaam verliep. << HM