Hoge Raad verwerpt vrijspraak Heringa

Albert Heringa die in 2008 zijn hoogbejaarde moeder (99) hielp haar leven te beëindigen, moet opnieuw terechtstaan. De Hoge Raad bepaalde vandaag in het cassatieberoep van het Openbaar Ministerie dat de vrijspraak door het gerechtshof in Arnhem van tafel is.

Hulp bij zelfdoding en euthanasie door een niet-arts kan slechts in uitzonderlijke omstandigheden straffeloos zijn, aldus de Hoge Raad. Die oordeelde daarom dat het hof, ditmaal in Den Bosch, nogmaals moet bekijken of Heringa zich terecht op zo’n uitzonderlijke situatie beroept. De Hoge Raad laat in een persbericht weten ‘dat het hof het beroep van Heringa op zo’n uitzonderlijke noodtoestand hier veel te gemakkelijk heeft gehonoreerd.’

De rechtbank achtte Heringa (74) in 2013 schuldig, maar legde hem geen straf op. In hoger beroep sprak het gerechtshof in Arnhem hem vrij en oordeelde dat Heringa zorgvuldig had gehandeld en er voor zijn moeder geen redelijke, andere oplossing was geweest. De advocaat-generaal, die de Hoge Raad adviseert, had in november 2016 ook vrijspraak geadviseerd, maar de Hoge Raad beslist vandaag dus anders.

Heringa vindt de uitspraak teleurstellend: ‘Ik had er graag een punt achter willen zetten, maar alles begint opnieuw.’ De zaak gaat over hulp bij zelfdoding, maar aanleiding was de problematiek van voltooid leven, zegt Heringa telefonisch. ‘Dat is nu buitengewoon actueel. Het is het enige probleem dat niet door de euthanasiewet wordt gedekt. De KNMG heeft in 2011 aangegeven dat euthanasie ook mag bij een stapeling van klachten, maar dat is geen oplossing. Voor mijn moeder was niet de stapeling van klachten de reden, maar het voltooid leven. Die stapeling van klachten is een gezochte drogreden die ik vergelijk met de grote leugen die lang nodig was om te kunnen scheiden: je moest zeggen dat je overspelig was geweest.’ Heringa benadrukt dat het sterven geen medisch maar een existentieel probleem is. ‘Het grote probleem aan de euthanasiewet is dat het sterven als medische kwestie wordt benaderd. Maar artsen kunnen dit probleem nooit oplossen. En hulp bij zelfdoding kan goed buiten artsen om.’

De moeder van Heringa verbleef destijds in een verzorgingshuis, leed aan hartfalen, had ernstige rugklachten en was nagenoeg blind. Haar huisarts kon haar euthanasieverzoek niet honoreren en verklaarde niet te hebben overwogen dit aan een andere arts voor te leggen: ‘Ik heb dat niet voorgesteld omdat ik niet dacht dat een andere arts dat wel wilde doen. Ik dacht dat het binnen de wetgeving toen ook niet kon. Ik heb gekeken naar andere mogelijkheden, maar niet naar andere mogelijkheden van euthanasie. Je had toen geen levenseindeklinieken of zo. Ik herinner mij dat het levensmoe-zijn de hoofdreden was en niet het ziek-zijn. Dat is wat het voor mij moeilijk maakte. Het was anders dan bij een zieke patiënt waar ik geen mogelijkheden heb voor behandeling.’

Heringa besloot zijn moeder te helpen met sterven toen hij zag dat ze zelf pillen verzamelde die niet geschikt waren voor zelfdoding. In een video die op tv werd uitgezonden, documenteerde hij die hulp. Op de diverse rechtszittingen beriep Heringa zich op een noodtoestand en een vorm van overmacht, waarbij hij verkeerde in een conflict van plichten tussen het morele appel om zijn moeder te helpen en het naleven van de wet.