Hillbilly heroin

Student in de Verenigde Staten

Bij gebrek aan post pak ik de mei-editie van ‘O’. Sinds mijn huisgenoot als verjaardagscadeau  een abonnement heeft gekregen op het magazine van Oprah Winfrey, de populaire Amerikaanse talkshowpresentatrice, wordt de stapel tijdschriften naast de bank hoger. Het bijna driehonderd pagina’s tellende blad valt open op pagina 99. Drie glossy paars-met-roze kaarten schreeuwen me toe: spreuken die ik volgens Oprah op de badkamerspiegel moet plakken. Zodat ik er minstens tweemaal per dag aan word herinnerd om de kracht, de glorie en het potentieel van mijn eigen mooie fysieke zelf te vieren.

Ik sla de pagina om. Een andere aansporing onderaan pagina 101: ‘Ask your doctor about relief with Zelnorm, the #1 prescription medicine for the symptoms of IBS with constipation.’ Een illustratieve navel staart me aan. Zelnorm helpt bij klachten van het prikkelbare-darmsyndroom en is, zoals alle advertenties in O, heel doelgroepgericht. Zelnorm werkt namelijk alleen bij vrouwen, waarschuwt de advertentie.

Ook andere receptgeneesmiddelen vinden de weg naar hun doelgroep. Zo bleek de uitzending van de Super Bowl, het American Football-evenement van het jaar, een goede gelegenheid om tijdens reclameboodschappen behandeling met groeihormoon onder de aandacht te brengen. En vond ik vandaag ongevraagd het bericht in mijn e-mailbox dat Cialis, het nieuwe geneesmiddel tegen impotentie, 32 uur langer werkt dan Viagra.

Geneesmiddelenreclame is in de Verenigde Staten niet alleen meer gericht op de arts en de apotheker, maar ook op de patiënt. Kort na de versoepeling van de regels voor publieksreclame voor receptgeneesmiddelen werd het farmaceutische bedrijf Pfizer in 2001 door Advertising Age, een vakblad gericht op marketing, advertising en medianieuws, uitgeroepen tot ‘Adverteerder van het jaar’. Volgens de New York Times zijn de uitgaven aan receptgeneesmiddelen in de Amerikaanse gezondheidszorg inmiddels met 40 procent gestegen.

Pijnlijk verrast was ik echter toen ik in een ander artikel  las dat ook het niet-medische gebruik van receptgeneesmiddelen als opioïden, antidepressiva en stimulantia is toegenomen, met name onder jongeren en adolescenten. Een landelijke studie uitgevoerd door de University of Michigan heeft uitgewezen dat in het schooljaar 2002-2003 het niet-medische gebruik van receptgeneesmiddelen onder kinderen van 13 tot 18 jaar net zoveel is toegenomen als het gebruik van andere drugs is afgenomen, namelijk met 11 procent.

Uit andere studies blijkt dat, terwijl marihuana de meest gebruikte drug in de Verenigde Staten blijft, pijnstillers op recept de amfetaminen hebben verdreven van de tweede plaats. Zo is OxyContin, een opioïd voor chronische pijn, erg populair onder jongeren aan de Amerikaanse oostkust. De middelen worden ingenomen, opgesnoven of geïnjecteerd - euforie is het gevolg. Maar, ‘the buzz can take your breath away ... permanently’, waarschuwt de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA), een onderdeel van het Amerikaanse ministerie van Gezondheidszorg. Volgens de SAMHSA nam van 1994 tot 2001 het aantal bezoeken aan de Spoedeisende Hulp door oxycodon-, methadon- en morfinemisbruik significant toe, namelijk met respectievelijk 352, 230 en 210 procent.

Een deel van het probleem is dat de farmaceutische industrie via internet productinformatie verspreidt. De inhoud van deze reclames wordt pas achteraf beoordeeld door de Food and Drug Administration. Voordelen van aangeprezen geneesmiddelen kunnen worden overdreven en de risico’s afgezwakt. Bepaalde recept-geneesmiddelen kunnen zelfs via  internet worden gekocht. Zonder voorafgaand medisch consult of recept en met een aanzienlijke kans op geneesmiddeleninteracties, misdiagnosen, verlate diagnosen en misbruik.

Nederland volgt in veel opzichten het Amerikaanse model, maar publieksreclame voor recept-geneesmiddelen is in ons land gelukkig  verboden. Informatie over de middelen mag wel worden verstrekt aan het publiek. Om het onderscheid tussen reclame en informatie duidelijker te maken heeft de Stichting Code Geneesmiddelenreclame een richtlijn opgesteld. Reclame voor zelfzorggeneesmiddelen is wel toegestaan, mits deze vooraf is gekeurd door de Keuringsraad KOAG/KAG.

Terugdraaien van de versoepelde regels in de Verenigde Staten is niet mogelijk door de sterke lobby van de farmaceutische industrie. En de informatie die via  internet wordt aangeboden, is moeilijk te reguleren. Maar er blijven genoeg taken weggelegd voor instanties als de White House Office of National Drug Control Policy en de Food and Drug Administration. Zo kunnen online-apotheken die geneesmiddelen zonder recept verkopen zoveel mogelijk worden tegengegaan. De labeling van veel gebruikte geneesmiddelen kan worden verbeterd en artsen kunnen meer informatie krijgen over de geneesmiddelen die zij voorschrijven.

Ik sla de pagina terug. Oprah zal trots op me zijn. Met een zucht scheur ik de derde kaart af. Opdat ik me dit tweemaal per dag zal realiseren: ‘If anything is sacred, the human body is sacred.’

Lenneke Schrier,

doet als student geneeskunde onderzoek naar de fysiologie van lengtegroei aan de National Institutes of Health, dichtbij Washington DC, Verenigde Staten

Niet-medisch gebruik receptgeneesmiddelen schrikbarend toegenomen