Laatste nieuws
interview

‘Het voornaamste wat ik doe is remmen’

‘Thuisarts’ van het Concertgebouworkest

1 reactie

Huisarts David de Boer is de vertrouwensarts van het Koninklijk Concertgebouworkest. ‘Voordat een musicus naar mij toekomt, is er wel wat aan de hand.’

Huisarts David de Boer is al twintig jaar medisch adviseur van het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO). Alleen het Berliner Philharmoniker en het London Symphony Orchestra hebben ook een dergelijke arts. Liever noemt De Boer zichzelf de vertrouwensdokter of de ‘thuisarts’ van het orkest.

Hij vindt de vertrouwensband met zijn patiënten belangrijk, dat geldt des te meer als de patiënt musicus is. ‘Een musicus is een artiest – een artiest ís zijn werk. Zijn prestatie wordt mede bepaald door zijn persoonlijkheid. Je kunt zeggen dat musici bepaalde gemeenschappelijke karaktereigenschappen hebben. Zij zijn zéér gedisciplineerd en zijn altijd op het beste resultaat gefocust. In die zin zijn ze te vergelijken met topsporters. Een musicus is een topatleet voor de kleine spieren: de vingers, de lippen, de handen.’

Erik van 't Woud
Erik van 't Woud

Vioolles

In 1990 nam De Boer de praktijk over van zijn voorganger Jan van Beusekom. Tevens was hij sinds dat jaar verbonden aan het huisartseninstituut van het AMC waar hij college gaf. Deze baan verruilde hij in 1999 voor het medisch adviseurschap van het KCO en volgde daar Constant Delprat op. ‘In die tijd ging ik me ook meer interesseren voor klassieke muziek, de muziek waarmee ik ben opgevoed.’ De familie De Boer luisterde graag naar klassieke muziek, met name op zondagochtend. En als 4-jarig jongetje begon hij met vioolles, aangemoedigd door zijn moeder, die violiste was. ‘Maar ik had een heel vervelende lerares. Iedere keer dat mijn viooltje zakte, gaf ze me een klap onder mijn elleboog waardoor de viool tegen mijn kaak klapte. Dus dat hield ik niet heel lang vol, tot verdriet van mijn moeder.’

Hierna was hij niet langer geïnteresseerd in klassieke muziek en luisterde vooral naar popmuziek. The Beatles, Bob Dylan, Van Morrison, Leonard Cohen. Maar sluipenderwijs is de liefde voor de klassieke muziek toch teruggekomen. ‘Vanaf mijn 45ste ben ik gaan ervaren dat klassieke muziek mij ontroert en troost.’

Hij merkt op: ‘Veel mensen vragen zich af hoe we toch jonge mensen kunnen interesseren voor klassieke muziek. Ik denk dat dat vanzelf gaat als je, net als ik, op jonge leeftijd ermee in aanraking bent gekomen, thuis of op school. Op latere leeftijd komt dat wel weer naar boven.’

Prestatiedruk

In de afgelopen twee decennia heeft hij het orkest van nabij zien ontwikkelen. Het Koninklijk Concertgebouworkest is nu een internationaal orkest, met mensen uit Japan, Duitsland, Korea, Amerika, Bulgarije – kortom uit de hele wereld. ‘Vroeger was het een echt Amsterdams orkest. Door de toenemende maatschappelijke individualisering en prestatiedruk is het orkest veranderd, al was de druk natuurlijk altijd al hoog. Het aantal reizen is fors toegenomen, soms zijn orkestleden vier, vijf weken van huis voor tournee. Daardoor krijg je te maken met allerlei klachten, waaronder jetlags.’

De vragen of klachten waarmee orkestleden naar de spreekkamer komen, worden mede bepaald door de sfeer in een orkest, zegt De Boer. Het Concertgebouworkest heeft een roerige periode achter de rug. Chef-dirigent Daniele Gatti werd in 2018 ontslagen en directeur Jan Raes vertrekt eind dit jaar. Dergelijke commotie heeft invloed, volgens De Boer. Juist omdat een musicus zijn hele persoonlijkheid erin legt, is hij gevoelig voor stress. Als arts moet je daaraan tijd en aandacht besteden. ‘Goed luisteren, goed kijken, goed aanvoelen, goed troosten, dat is wel degelijk helend. En dan kun je er als dokter toe doen’, stelt De Boer. Daarom is hij geen arts die vasthoudt aan kantoortijden. ‘Wat dat betreft ben ik nog van de oude stempel. Als het nodig is, kunnen ze mij te allen tijde bellen. Dat vind ik niet zo erg.’ En anders komen ze voor of na de repetitie langs bij zijn solopraktijk, op wandelafstand van het Concertgebouw.

Erik van 't Woud
Erik van 't Woud
‘Klassieke muziek ontroert en troost mij’

Arbeidsethos

Musici hebben in het algemeen veel verschillende specifiek aan hun werk gerelateerde aandoeningen en de 121 leden van het KCO vormen daarop geen uitzondering. RSI-achtige klachten, focale dystonie, gehoorproblemen en podiumangsten, somt de Boer op. Daarnaast hebben de musici ook ‘gewone’ ziekten die van invloed kunnen zijn op hun werk.

Met de internationalisering van het KCO ziet hij uiteraard meer buitenlandse musici, die meestal niet gewend zijn aan eerstelijnsgezondheidszorg. ‘Zij komen vaak binnen met het idee dat ze een specialist moeten consulteren. Ook gaan ze vaak zelfstandig op zoek naar oplossingen of alternatieven. Je moet begrijpen, voordat een musicus – van welke nationaliteit dan ook – naar mij toekomt, dan is er wel wat aan de hand. Hun arbeidsethos is heel hoog, ze hebben een van de laagste ziekteverzuimen van alle werknemers. En dat met een van de meest stressvolle banen. Ze willen niet toegeven dat er iets aan schort. Dus, wat ik over het algemeen doe, is remmen. Bijvoorbeeld een violiste: zij had veel pijn aan haar elleboog. Ze wist niet wat ze ermee aan moest, is niet naar de dokter gegaan en heeft niemand wat verteld. Kennelijk durfde ze het niet te zeggen. Toen ze vakantie had, heeft zij zich laten opereren in haar eigen land aan een tenniselleboog – die ze niet had. In Nederland zou zoiets nooit gebeurd zijn, vermoedelijk had ze meer baat gehad bij rust.’

Niet als achtergrond

Inmiddels behoren Schubert en Beethoven tot de favorieten van de Amsterdamse huisarts. Maar in zijn strak ingerichte wachtkamer, die ook kunstgalerie is, klinkt nooit klassieke muziek. ‘Want ik vind dat je naar muziek moet luisteren en niet als achtergrond moet gebruiken.’ Ook liggen hier geen patiëntenfolders. Wél is er kunst te bezichtigen, zo hangen er nu tekeningen van Floris Tilanus. En over drie maanden is er weer een nieuwe expositie van kunstenaar Bart Domburg. 

‘Het arbeidsethos van musici is heel hoog’

‘Muzikanten zijn grenzeloos’

De meeste orkesten hebben een bedrijfsarts, aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Dans- en MuziekGeneeskunde. Een opmerkelijke verbintenis is die van chemieconcern AkzoNobel met Het Gelders Orkest, dat recentelijk is samengegaan met het Orkest van het Oosten en nu ‘Phion’ heet. Dirk Veldhorst, sinds zestien jaar bedrijfsarts bij AkzoNobel, vertelt dat het chemieconcern ooit bij wijze van sponsoring zijn bedrijfsarts bij het symfonieorkest heeft aangeboden.

Hij ziet locomotore klachten zoals tennisarm en nekklachten (bij strijkers), frozen schoulder (bij een blazer), en – in de huidige periode van de fusie – best veel spanningsklachten. Het zijn andere werknemers dan de ‘reguliere’ Akzo-medewerkers. ‘Muzikanten werken vanuit hun passie en zijn daarin grenzeloos. Het werk vergt veel van ze, ze moeten als gevolg van de bezuiniging en fusie ander en méér repertoire spelen, ook buiten de concertzalen. Het orkest speelt niet langer in een vaste bezetting. Er is een vaste kern, met projectmuzikanten eromheen. Daar lijden sommigen onder. Als muziekliefhebber – al ben ik zelf meer van de jazz – is het fijn te kunnen bijdragen aan hun gezondheid en welzijn.’

download dit artikel (PDF)
interview muziek
  • Marieke van Twillert

    Marieke van Twillert werkt als journalist voor Medisch Contact. Arbeidsmarkt, levenseinde en e-health hebben haar speciale aandacht.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Siep de Groot

    Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Het is goed dat er artsen zijn die geinteresseerd zijn in hetxvak van muziekbeoefening dat niet alleen op hoog niveau zeer stressvol is, maar
    ook zwaar onderbetaald. Het werken in een symfonieorkest wordt nog steeds gezien als een erebaan. Logisch d...at hier insufficientiegevoelens
    door ontstaan. Niet alleen dient er oo het podium gespeeld te worden, maar dienen de partijen thuis gestudeerd te worden. Fouten worden in een toporkest door dirigent en de groep waarin men speelt niet geaccepteerd. De meeste orkestleden hebben er nog een veeleisende lespraktijk bij om het inkomen noodzakelijkerwijs aan te vullen.

    Siep de Groot, huisarts niet praktiserend, semiberoepsviolist en orkestlid.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.