Het recht op inslapen

Helaas begint Den Hartogh in zijn artikel (MC 37/2006: 1463) te tornen aan de begrippen euthanasie en palliatieve sedatie. Twee begrippen die in de KNMG-richtlijn palliatieve sedatie goed staan omschreven. Den Hartogh gaat in op terminale sedatie, omdat deze term internationaal veel wordt gebruikt. Dit schept verwarring. Hij brengt naar mijn idee de doelen van euthanasie en palliatieve sedatie niet goed naar voren, iets dat de richtlijn juist wel doet.

Het uiteindelijke doel van palliatieve sedatie is niet het verkorten van het leven, maar het starten van een medische behandeling die tot doel heeft ernstig lijden op te heffen. We noemen dit normaal medisch handelen. Dat dit in de praktijk vaak in een terminaal stadium gebeurt, klopt, maar het is geen gegeven. Ook in acute situaties met niet-behandelbare refractaire verschijnselen wordt soms hiervoor gekozen. Bovendien heeft Den Hartogh het over ‘goed sterven’. Hij zegt: ‘Terminale sedatie kan het hun mogelijk maken om goed te sterven, ongeacht de ernst van hun lijden.’

De term ‘goed sterven’ wordt naar mijn idee te makkelijk gebruikt. Goed sterven bevat een hoge mate van subjectiviteit. Sterven blijft ongrijpbaar, terwijl bij een groeiende groep mensen de behoefte bestaat dit sterven te regisseren. Net zomin als een goede gezondheid of een gelukkig leven valt te regisseren, geldt dit voor het stervensproces. De hulpverlener dient het zo draaglijk mogelijk te maken, bijvoorbeeld door medische behandeling, psychologische of geestelijke hulpverlening. Er bestaat nooit een garantie op ‘goed sterven’ zelfs niet met terminale sedatie. Het inzetten van terminale sedatie betekent dat er al ellende aan is voorafgegaan, waardoor men kan betwijfelen of het proces van het sterven wel zo goed is geweest.

Breda, september 2006

Ronald van Nordennen, verpleeghuisarts en student theologie: zorg, ethiek en beleid