Het abc van de pediatrie

In de jaren zeventig van de vorige eeuw was het in onze kinderkliniek gebruikelijk patiënten opgenomen te houden zolang ze nog koorts hadden of zolang hun bloed nog tekenen van infectie liet zien. Als assistent in opleiding tot kinderarts was ik verantwoordelijk voor een 7-jarige jongen die sinds veertien dagen opgenomen was wegens een bronchopneumonie. Hij was klinisch goed opgeknapt en de röntgenfoto die ter controle van zijn thorax was gemaakt, vertoonde nauwelijks afwijkingen meer.

Maar hij mocht niet naar huis omdat zijn lichaamstemperatuur af en toe subfebriel was en de bloedbezinkingssnelheid rond de 25 mm/uur bleef hangen. Tijdens de grote visite had de chef de clinique me indringend geadviseerd de patiënt nog eens goed na te kijken en te zoeken naar een verklaring voor de verhoogde bloedbezinking.

De volgende dag vroeg zij of ik bij lichamelijk onderzoek nog iets bijzonders had gevonden en of ik de patiënt echt van top tot teen had nagekeken. Toen ik vertelde dat er helemaal niets bijzonders te vinden was, voelde ik me ongemakkelijk. Het leek wel of zij meer wist dan ik. En ik begon echt nattigheid te voelen toen ze voorstelde de patiënt samen nog eens te bekijken.

Nauwgezet inspecteerde de kinderarts het kno-gebied en werden hart en longen beluisterd en beklopt. De buik werd uitvoerig gepalpeerd en de genitalia en het anale gebied werden zorgvuldig bekeken. Geen enkel lymfeklierstation ontsnapte aan haar onderzoekende vingers. Ze bekeek de handen en nagels aandachtig en maakte het onderzoek af door de rode sokjes die het jongetje droeg uit te doen en de voeten te bekijken. En daar was de oplossing van het raadsel: een paronychia van de rechter grote teen.
Niet zonder triomf in haar stem doceerde mijn chef dat een ziek kind er recht op heeft om van top tot teen te worden nagekeken. Elk plekje van het lichaam dient onderzocht te worden. Mijn zwakke excuus dat het jongetje erg aan zijn rode sokken gehecht was en ze niet uit wilde doen, vond in haar ogen geen genade. ‘Dit is het abc van de kindergeneeskunde, vergeet dat nooit meer jongen!’, zei ze. Ze had van a tot z gelijk. Ik ben haar les nooit vergeten en heb die aan vele generaties assistenten uitgedragen.

Dick Winterberg, kinderarts

• ««Zomerserie Baas en assistent